CCF20081226015

751

Zdolności

Na rozwój a wpływają także, choć w mniejszym stopniu, zdolności lokalne (p). Tak np. uczenie się werbalne, prowadzące do powstania czynnika V (rozumienie słów; w symbolice Cattella jest to a»), wymaga zarówno słuchowej, jak i wzrokowej percepcji słów. Wysoki poziom sprawności pojedynczego czynnika p ułatwia tworzenie się wielu czynników a.

W miarę wzrostu złożoności relacji, wchodzących w zakres danej czynności sensorycznej lub motorycznej, czynność ta zaczyna absorbować inne czynności sensoryczne. Wzrasta także udział gf w wykonywaniu tej czynności.

Zaletą teorii Cattella jest programowe łączenie problematyki zdolności z motywacyjnymi czynnikami sprawności.

Rysunek 233 przedstawia schemat równoczesnego oddziaływania zdolności ogra-

Oddziaływania organizmu ^Zdolności centralne: g

Inteligencja płynna (g_f)

Szybkość

(9s)

Pamięć (9m)

Płynność

(9r)

Zdolności ograniczające

Zdolności lokalne: p

Wzrokowe

(Pv)

Słuchowe

(Pa)

Dotykowe

(Pi)

Móżdżkowe

(Pc)

V.

Zainteresowania liczbowe (d_n)

Zainteresowania techniczne (d_m)

Aktywność techniczna (U

Czas uczęszczania do szkoły (t_s)

Współdziałanie w rozwoju następujących czynników pośredniczących:

Oddziaływania ksztatcąco-motywacyjne

Systemy motywacyjne: d

Zainteresowania słowne

(d_v>

Nastawienia emocjonalne wobec szkoły (d_s)

Nagradzane dziedziny aktywności

Aktywność słowna

(tv)

Zestawienia wzmocnień w poszczególnych dziedzinach aktywności

J

Czynniki

pośredni

czące

Słowny

1 \

Przestrzenny Techniczny

(3v)

(a_n)

(a_s)

(a_m)

Inteligencja skrystalizowana —— (ag)

Rys. 233. Schemat uwarunkowań rozwoju podmiotowych czynników sprawności według R.B. Cattella. Strzałki wskazują kierunek wpływu na rozwój danego czynnika. Dla uproszczenia rysunku zaznaczono tylko ważniejsze zależności. Strzałki półkoliste oznaczają możliwości samorozwoju czynników pośredniczących w wyniku działania transferu. (Według: R. B. Cattell, 1971).