CCF20090225081

kie utrzymujemy pomiędzy sobą. Dystanse takie znajdują się na ogół poza zasięgiem świadomości. Klasę tę nazwałem przestrzenią nieformalną nie dlatego, że brak jej formy lub dlatego, że nie jest ważna, lecz wyłącznie dlatego, że nie została ona wyraźnie skodyfikowana. Jak to się okaże w następnym rozdziale, wzorce przestrzeni nieformalnej mają swe wyraźne i głębokie granice, które choć nigdzie nie sformułowane, tworzą istotną część kultury. Brak zrozumienia dla ich ważności może sprowadzić katastrofę.

DYSTANSE U CZŁOWIEKA

Osoby mojej strzeże fosa Biegnąca metr od czubka nosa,

A między nimi nie uprawne Powietrze — to są włości sławne, Prywatny kanton mojej mości.

Ostrzegam tutaj obcych gości,

By nie wkraczali weń, nachalni (Chyba że okiem mej sypialni Znak dam im — do zbratania drogę): Broni choć nie mam — opluć mogę.

W. H. Auden, Prolog: Powstanie architektury

Ptaki i ssaki nie tylko mają terytoria, które zajmują i których bronią przed własnym gatunkiem, lecz nadto wykształciły szereg zuniformizowanych dystansów, które utrzymują pomiędzy sobą. Hedi-ger wyróżnił dystans ucieczki, dystans krytyczny oraz dystans indywidualny i społeczny. Człowiek wyrobił sobie również pewien jednolity sposób utrzymywania dystansu od bliźnich. Dystans ucieczki i dystans krytyczny zostały poza nielicznymi wyjątkami wyeliminowane z ludzkich reakcji. Pozostał jednakże najwyraźniej do dziś dystans indywidualny (osobniczy) i dystans społeczny.

Ile dystansów występuje u ludzi i jak należy je wyodrębnić? Co różni jeden dystans od drugiego? Gdy rozpoczynałem badania nad dystansem u ludzi, odpowiedź na to pytanie nie była zrazu oczywista. Jednakże stopniowo gromadziły się dowody

165