CCF20090318003 (2)

Wokół inicjatora mobbingu grupują się jego poplecznicy, szantażowani groźbą użycia przemocy lub zerwania przyjaźni. Osoby te wspierają sprawcę mobbingu i chronią go przed konsekwencjami. Akcja przebiega najczęściej tak, że wie o niej cala klasa, ale ukrywa się wszystko przed nauczycielami. Wobec nich sprawca i jego poplecznicy zachowują się poprawnie i uprzejmie. Należy to do strategii i jednocześnie wzmacnia poczucie siły. Jeśli nauczyciele nie zauważą procederu i nie zareagują, sprawca w ekstremalnych przypadkach może sobie pozwolić na wszystko. Jego władza w oczach zwolenników rośnie, podczas gdy autorytet nauczycieli niknie. Jawią się oni jako osoby słabe i bezradne i dlatego ofiary lub współuczestnicy nie zwracają się do nich o pomoc. Jeżeli nie zatrzyma się tego procesu, mobbing może zatruć atmosferę w całej klasie, prowadząc do rozmaitych następstw. Bauer (2005, str. 115) mówi w tym wypadku o „systematycznym wykluczaniu z przestrzeni wspólnoty socjalnej”. Dla ofiary, w sferze neurobio-logii, są to „akty niszczenia biologicznego”.

W procesach mobbingu nie ma czasami wyraźnej granicy pomiędzy sprawcami a biernymi poplecznikami. Układy w grupach zmieniają się. Dochodzi do rywalizacji. Sprawcy i ich poplecznicy używają władzy, by upokorzyć jednego z uczniów. Często stosują przemoc lub nią grożą. Z reguły chodzi o to, by dzięki bezpośredniej lub zawoalowanej presji uzyskać poczucie wewnętrznej pewności siebie i bezpieczeństwa. Jeżeli inicjator mobbingu przekonuje się, że ofiara wypełnia jego polecenia, zyskuje wrażenie siły i władzy - w tej konkretnej sytuacji. Wykształca się pewien wzór nigdy niespełnionego pragnienia, który musi być stale powielany. Chyba że zostanie rozpoznany i rozbrojony z zewnątrz.

Mobbing różni się w swojej strukturze od innych aktów przemocy. Sytuacje przemocy, które mają niewiele wspólnego z mobbingiem, zdarzają się wtedy, gdy pojedyncza osoba albo grupa atakowana jest również przez jednego sprawcę lub grupę. Czasami tworzą się bandy, które walczą między sobą o wpływy. Najczęściej taki rodzaj aktów przemocy można jednak bez trudu rozpoznawać. Ktoś komuś grozi, potencjalne ofiary mogą się w różny sposób bronić, rozważać alternatywy, zwrócić się o pomoc itp. (patrz rys 2).

W przypadku mobbingu sprawa wygląda zupełnie inaczej.

Rys. 2. Różne struktury przemocy

Przemoc stosowana

przez jedna osobę

i skierowana przeciw wielu osobom

Przemoc między dwiema osobami

Przemoc między grupami

32

33