CCF20091007009

oznacza, że średnica kulki wynosiła 5 mm, siła obciążającą kulkę F = 7355 N (750 kG), a czas działania siły obciążającej t = 30 s.

5.3.5. Wykonanie pomiaru twardościomierzem Brinella

Rysunek 5.5 przedstawia najprostszy schemat twardościomierza Brinella. W celu wykonania pomiaru należy postąpić następująco:

1.    Położyć badaną próbkę na stoliku 10 umocowanym na śrubie 12.

2.    Przez pokręcenie pokrętłem 13 podnieść stolik tak, by docisnąć lekko badaną próbkę do kulki 1; zamknąć zaworek spustowy 9.

3.    Ruszając w górę i w dół dźwignią 11 pompować olej ze zbiornika 8 do komory 14 aż do uzyskania wymaganej wartości siły. Przy ruchu dźwigni 11 do góry, również do góry unosi się tłok 16 i olej przez zawór jednokierunkowy 6 zassany zostaje ze zbiornika oleju B do przestrzeni pod tłokiem 16, przy ruchu tłoka 16 do dołu zamyka się zawór 6, otwiera się zawór jednokierunkowy 7 i olej wtłaczany jest do komory 14, z którą połączona jest końcówka manometru 15. Wskutek pompowania oleju wzrasta jego ciśnienie w komorze 14, a tym samym siła wciskająca kulkę 1 w badaną powierzchnię. Wartość siły równej iloczynowi ciśnienia oleju w komorze 14 i pola powierzchni tłoka dużego 2 można odczytać na manometrze 15 wycechowanym w skali sił. Wartość maksymalnej siły możliwej do uzyskania w czasie próby uzależniona jest ponadto od liczby obciążników 4 zawieszonych na dźwigni twardościomierza. W momencie osiągnięcia maksymalnej siły odpowiadającej zawieszonym obciążnikom dolna krawędź tłoczka 3 otwiera rurkę przelewową 5, co powoduje wypływ oleju z komory 14 do zbiornika 8, wywarcie więc większej siły nie jest możliwe.

4.    Odczekać wymagany normą czas.

5.    Odkręcić powoli zawór spustowy 9 łączący komorę 14 ze zbiornikiem oleju 8 i po zupełnym spadku ciśnienia siły obciążającej opuścić stolik 10 i zdjąć próbkę.

6.    Wykonać pomiar średnicy wgniecenia za pomocą lupy z podziałką.

7.    Z dokonanego pomiaru średnicy obliczyć twardość według wzoru (5.1).

Uwaga. Norma PN-78/H-04350 zawiera tablice pozwalające odczytać

wartość HB, jeśli się zna siłę obciążającą P, średnicę kulki D i średnicę odcisku d.

5.3.6. Wykonanie sprawozdania

W sprawozdaniu należy podać:

1)    definicję twardości według Brinella,

2)    schemat aparatu Brinella,

') opis działania aparatu Brinella podczas próby, •I) warunki dokonywania pomiarów,

■'I wyniki pomiarów.

5 4. PRÓBA TWARDOŚCI METALI METODĄ ROCKWELLA

5.4.1. Określenie

Próba twardości metodą Rockwella polega na dwustopniowym wciskaniu w badany materiał stożka diamentowego (skala A i C) lub kulki stalowej (skala 11 i l)o określonych wymiarach, a następnie na zmierzeniu trwałego przyrostu głębokości odcisku e mm, który podzielony przez 0,002 jest podstawą do określenia twardości. Wartość 0,002 mm jest podstawową działką czujnika używanego do mierzenia zagłębienia wgłębnika.

Twardość w skali Rockwella

HRC

HRA

(5.3)

k |est stalą wartością skali; e — trwałym przyrostem głębokości odcisku wyłażonym w jednostkach odkształcenia trwałego wynoszącego 0.002 mm; IIRA MUC twardością w skali Rockwella mierzoną stożkiem diamentowym; 111( I 11RII twardością w skali Rockwella mierzoną kulką stalową.

5,4.2. Zasada pomiaru twardości stożkiem diamentowym (skala C i A)

Mu lyiamku 5.6 przedstawiono kolejne fazy wciskania stożka diamento-i p..,| d/lułaniem obciążenia wstępnego F₀ = 98 N (10 kG) stożek wgłębia i. ImiIumii próbkę na głębokości h₀ i na tym poziomie przyjmujemy linię iii In i.'hu ui i Pu przyłożeniu obciążenia głównego F, = 1373 N (140 kG) dla i .li i luli I ,    490 N (50 kG) dla skali A stożek diamentowy wciskany silą

i l    i / , . iigłębia się — licząc od linii odniesienia — na głębokość h.

Pu u min .i ui obciążenia głównego Fj — na skutek własności sprężystych łiiliłiim im muli tiulu /mniejsza się trwałe zagłębienie stożka diamentowego,

I ino w .......i u i.i/ i*(0 c < /t; jeśli e = 0, to materiał jest idealnie sprężysty;

i '• Ii i i • i i i • i u i i i * i I i Ii, lo materiał jest idealnie plastyczny).