CCF20091123028

We wprowadzeniu do wywiadu kwestionariuszowego badacz powinien:

1/ napisać, w jaki sposób ankieter ma się przedstawiać respondentom;

2/ ogólnie określić tematykę badań;

3/ podać dokładną nazwę instytucj i, która prowadzi badania;

4/ ogólnie poinformować respondentów o naukowym celu badań;

5/ udzielić informacji, że odpowiedzi poszczególnych osób będą opracowywane statystycznie i poza badaczem nie zostaną nikomu ujawnione;

6/ poprosić kandydata na respondenta, aby zgodził się wziąć udział w badaniach i szczerze odpowiadał na wszystkie stawiane mu pytania.

Wprowadzenie powinno być uzupełnione dodatkową informacją dla ankieterów, którą umieszcza się w odrębnej instrukcji. Trzeba bowiem podać ankieterom, w jaki sposób mają odpowiadać repondentom na ich ewentualne pytania, takie jak: Dlaczego zwrócono się do mnie? ", "Skąd ma pan moje nazwisko, mój adres? " /jest to bardzo często spotykane pytanie w przypadku, gdy wywiady odbywają się w mieszkaniach prywatnych/, "Kto pana do mnie przysłał? ", "Po co są te badania?", "Jaki mają cel? " itp. O tych wszystkich sprawach związanych z pierwszym kontaktem z respondentem, a więc i z omawianym tutaj wprowadzeniem pisali w Polsce A. Sarapata, S. Szostkiewicz i wiele miejsca poświęcono tej kwestii we wspomnianym już "Podręczniku ankietera" [77]j84][94] , Np. A. Sarapata bardzo słusznie podkreślił: "od tego kto / chodzi tu np. o rodzaj instytucji/ przeprowadza ankietę, często zależy odsetek uzyskanych odpowiedzi, ich rzetelność i obszemość" [84] . Gdyby np. w 1981 r, badania na temat rola związków zawodowych prowadziły posługując się tym samym kwestionariuszem i na tej samej próbie dwie różne instytucje: "Solidarność" i Instytut Podstawowych Problemów Marksizm u-Leninizmu KC PZPR - można sądzić, że otrzymane wyniki znacznie różniłyby się.

W "Podręczniku ankietera" natomiast zwraca się między innymi uwagę na fakt, że tematyka badań powinna być przedstawiona w taki sposób, aby respondent, widział również jej praktyczną użyteczność. Podkreśla się również, że w sytuacji kiedy ankieter przychodzi do domu respondenta, nie może być mowy o poczuciu anonimowości subiektywnej i dlatego też lepiej nic na ten

temat nie wspominać, natomiast trzeba zapewnić rozmówcę, te jego odpowiedzi nie będą nikomu ujawpione i posłużą tylko celom naukowym [77].

Wprowadzenie do wywiadu jest ważną częścią ogólnej instrukcji dotyczącej sprawy aranżacji sytuacji wywiadu w danych badaniach. Niezależnie więc od wskazówek znajdujących się np. w "Podręczniku ankietera" - które są zresztą tylko radami przeznaczonymi dla ankietujących,

mogącymi im pomóc w momencie pierwszego kontaktu z respondentem -

!

każdy badacz sam powinien przemyśleć i w zależności od swoich własnych celów i ogólnej problematyki badań ułożyć wprowadzenie i podać ankieterom w instrukcji, w jaki sjwsób^maj^ odgowiadać^na ewentualne dodatkowe pytania respondentów.

Poniżej podajemy dwa przykłady takich wprowadzeń do wywiadu, które stosowano w różnych badaniach kwestionariuszowych:

Przykład 1: "Jestem z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Instytut prowadzi w całej Polsce badania nad różnymi zawodami w naszym spał eczeństwie. Są to badania naukowe. Zwracam się do Pana/Pani z prośbą o udział w tych badaniach, tj. o odpowiedzenie na pytanie, które będę Panu/Pani zadawał. Proszę o odpowiedzi szczere i z namysłem. Wyniki tych badań będą opracowywane wyłącznie zbiorowo, to znaczy statystycznie i będą służyły tylko celom naukowym".

Przykład 2: "Jestem z Polskiej Akademii Nauk. Akademia Nauk prowadzi w Piotrkowie i w Puławach badania na temat zmian w warunkach życia i pracy, potrzebach-i dążeniach mieszkańców. Mówiąc ogólniej, chcielibyśmy zapoznać się z opiniami wybranych przypadkowo osób na temat różnych spraw. Interesuje nas zwłaszcza, czy ludzie uważają, że życie mieszkańców Piotrkowa i Puław się zmienia, w czym ta zmiana się uwidacznia. Byłbym bardzo wdzięczny Brnu/Pani za udzielenie odpowiedzi na pytania dotyczące tych spraw. Zapewniam Pana/Panią, że nic z tego, co Pan/Pani mi powie, nie zostanie nikomu ujawnione, wszystko będzie wykorzystane wyłącznie do celów naukowych. Dlatego też proszę o przemyślane i szczere odpowiedzi".