Do podstawowych zadań instalacji uziemiających należy zaliczyć:
2) stwarzanie połączenia między częściami uziemionymi a ziemią dla wykorzystania jej jako przewodu powrotnego dla prądu uszkodzeniowego doziemnego (prądu zwarcia doziemnego) lub odprowadzenia ładunku elektrycznego do ziemi,
Instalacja uziemiająca może realizować wszystkie ww. zadania lub jedynie niektóre z nich. Na przykład instalacja uziemiająca punkt neutralny sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia pracujących w układzie TN lub TT powinna w czasie normalnej pracy sieci zapewniać aby potencjał punktu neutralnego był równy potencjałowi ziemi zaś w warunkach zwarć doziemnych w sieci umożliwiał zamknięcie obwodu zwarcia doziemnego i dzięki temu powiększenie wartości prądu zwarciowego tak, aby zabezpieczenia zwarciowe mogły je skutecznie wykrywać i wyłączać a równocześnie punkt neutralny sieci nie uzyskał zbyt wysokiego potencjału.
Uziemienia dużych stacji elektroenergetycznych spełniają zwykle wszystkie trzy wyżej wymienione zadania.
Niektóre instalacje uziemiające z uziomem ułożonym na niewielkiej głębokości pod stanowiskiem pracy są wykonywane jedynie dla wyrównania potencjałów na tym stanowisku (dla ochrony przeciwporażeniowej).
W zależności od zadania jakie mają spełniać uziemienia dzieli się na:
1) ochronne,
2) robocze,
3) odgromowe,
4) pomocnicze.
Uziemienia ochronne to uziemienia jednego lub wielu punktów sieci, instalacji lub urządzenia dla celów bezpieczeństwa. Celem uziemienia ochronnego jest ochrona ludzi i zwierząt przed porażeniem prądem elektrycznym.
Do uziemień pełniących funkcję uziemień ochronnych zalicza się m.in. uziemienia punktów neutralnych sieci elektroenergetycznych niskiego napięcia, do których przyłączone są przewody pełniące funkcje ochronne PEN lub PE, uziemienia przewodów PEN i PE w układach TN, uziemienia zacisków ochronnych PE urządzeń pracujących w układach TT, uziemienia ograniczające zagrożenie porażeniowe w liniach i stacjach elektroenergetycznych wysokiego napięcia.
Do uziemień ochronnych należy zaliczyć również uziemienia tymczasowe instalowane dla bezpieczeństwa ludzi wykonujących pracę na czynnych lecz wyłączonych spod napięcia urządzeniach elektroenergetycznych wysokiego napięcia (a czasem również w urządzeniach niskiego napięcia). Uziemienia te
40
Podręcznik
zwierają i uziemiają części czynne sieci lub urządzeń przeznaczonych do remontu lub konserwacji. W przypadkach mylnego włączenia części czynnych pod napięcie, dzięki zastosowaniu uziemienia, zabezpieczenia obwodów mogą pewnie zadziałać, zaś uziemienie ogranicza wysokość napięcia, pod którym mogłyby się znaleźć osoby wykonujące prace remontowe. Są one nazywane uziemieniami miejsca pracy i polegają na uziemieniu części czynnych nie będących pod napięciem w celu umożliwienia wykonania pracy bez zagrożenia porażeniem elektrycznym, w razie pojawienia się na nich napięcia.
Szczegółowe wyjaśnienia sposobów realizacji tych zadań w sieciach, urządzeniach i instalacjach niskiego i wysokiego napięcia będą przedstawione w dalszych rozdziałach.
Uziemienia robocze (funkcjonalne) to uziemienia jednego lub wielu punktów sieci, instalacji lub urządzenia dla zapewnienia prawidłowej ich pracy w warunkach normalnych i zakłóceniowych
Do takich uziemień zalicza się m. in.: uziemienia punktu neutralnego sieci, uziemienie punktu neutralnego generatorów trójfazowych, uziemienie jednego punktu obwodu wysokiego napięcia przekładników napięciowych.
W Polsce tradycyjnie uziemienia w układach TN nazywało się i często nazywa się uziemieniami roboczymi, zaś w układach TT i IT - uziemieniami ochronnymi. Termin „uziemienie ochronne” oznaczał dawniej nazwę środka ochrony z wykorzystaniem uziomu jako elementu obwodu uszkodzeniowego. Dlatego w sieciach TN nie można było nazwać uziemień, pełniących funkcję ochronną, uziemieniami ochronnymi. Dziś nie stosuje się w urządzeniach niskiego napięcia nazwy środka ochrony”uziemienie ochronne”. Dlatego wszystkie uziemienia wykorzystywane dla celów ochrony przeciwporażeniowej można nazywać „uziemieniami ochronnymi” tak jak to określają międzynarodowe organizacje normalizacyjne (IEC, CENELEC).
Tak więc uziemienie punktu neutralnego sieci niskiego napięcia pracującej w układzie TN jest uziemieniem pełniącym równocześnie funkcję uziemienia ochronnego i roboczego. W zależności od omawianej funkcji można uziemienie to nazwać uziemieniem ochronnym lub uziemieniem roboczym. Podobnie w uła-dzie TT uziemienie punktu neutralnego jest uziemieniem ochronnoroboczym. Natomiast uziemienie odbiornika jest tylko uziemieniem ochronnym.
Uziemienia odgromowe to uziemienia mające odprowadzać do ziemi udarowe prądy wyładowań atmosferycznych. Do tego rodzaju uziemień zalicza się uziemienia odgromowe bezpośrednie oraz uziemienia ograniczników przepięciowych.
Uziemieniami pomocniczymi nazywa się uziomy o dużej wartości rezystancji, stosowane przy badaniach uziemień (elektroda prądowa, elektroda napięciowa), do pomiarów rezystywności gruntu (elektrody pomiarowe).
Dawniej do tego rodzaju uziemień zaliczano uziemienia części przewodzących dostępnych w obwodach wyłączanych przez wyłączniki różnicowo prądowe. Dziś takie uziemienia powinno się nazywać uziemieniami ochronnymi, gdyż w pełni odpowiadają definicji uziemień ochronnych.
41
Zeszyt 12