CCF20110330011

30

par substancji zapachowych. Próbki (sposób przygotowania roztworów substancji zapachowych przedstawiono poniżej) wprowadza się bezpośrednio do kolby lub nanosi na znajdujące się w kolbie media (wata, bibuła filtracyjna). Kolby i korki powinny być oznaczone trzycyfrowym kodem. Oceniający może powracać do próbki wielokrotnie. Ocena polega na wciąganiu pary nosem przez krótkie pociągnięcie lub głęboki oddech. Usta muszą być zamknięte.

Metoda oceny zapachów przez wąchanie pasków. W metodzie korzysta się wyłącznie z roztworów podstawowych. Na zapachowe paski (przygotowane przez producenta lub wycięte z bibuły filtracyjnej) nanosi się kroplomierzem badaną próbkę na koniec podstawy paska, tak aby front migracyjny płynu znajdował się od 5 do 10 mm od końca podstawy paska. Następnie należy pozostawić paski na kilka sekund, aby umożliwić odparowanie rozpuszczalnika. Oceniający dokonuje oceny wciągając opary wydzielane z paska, którym łagodnie porusza kilka centymetrów przed nosem. Należy uważać, aby pasek nie dotknął nosa lub skóry twarzy. Usta muszą być zamknięte. Po identyfikacji zapachu wynik wpisywany jest do kart ocen. Zużyte paski należy umieszczać w szczelnie zamkniętym pojemniku, tak aby nie nasycać atmosfery pomieszczenia ocenianymi zapachami.

Oceny zapachów metodą mikrokapsulkowanych substancji zapachowych powinno się dokonywać zgodnie z zaleceniami producenta. Metoda nie wymaga przygotowywania substancji zapachowych, jest jednak dość droga z uwagi na użycie gotowych próbek. Inne uwagi i zalecenia jak w metodzie pasków zapachowych.

Metoda oceny zapachu w fazie gazowej polega na inhalacji fazy gazowej (par substancji zapachowej) do jamy ustnej (metoda retro-nosowa). Umieszcza się 50 ml przygotowanej próbki w zlewkach o minimalnej pojemności 100 ml i szczelnie przykrywa folią z tworzywa sztucznego. Oceniający przekłuwa słomką folię i wciąga przez usta pary znad powierzchni próbki, a następnie wydycha ją przez nos. Słomka nie może zanurzyć się w płynie. Jeśli tak się zdarzy, należy podać oceniającemu nową próbkę.

Metoda oceny zapachów przez doustne przyjmowanie wodnych roztworów substancji zapachowych różni się tylko tym od poprzedniej metody retro-noso-wej, że płyn jest wciągany przez słomkę do jamy ustnej. Następnie oceniający połyka badany roztwór, a zapach jest oceniany podczas następującego po tym wydechu.

W karcie ocen występują dwa pytania - czy wyczuwasz zapach oraz czy rozpoznajesz ten zapach. Oceniający proszony jest także o podanie nazwy zapachu lub jego opisu albo skojarzenia.

Po skończonej sesji prowadzący powinien udostępnić oceniającym wszystkie badane próbki, podać nazwy chemiczne lub zwyczajowe oraz przedstawić wszystkie uzyskane wyniki. W okresie wprowadzającym uznaje się wszystkie

powiedzi oceniających o badanych próbkach, od podania nazw chemicznych począwszy, poprzez nazwę pospolitą, po skojarzenie lub tylko opis wrażenia. Po kilku sesjach można ocenić postęp w rozpoznawaniu i określaniu substancji, które są przedmiotem szkolenia. Osoby, które pomimo szkolenia popełniają te same błędy, są eliminowane z dalszego postępowania, mającego na celu stworzenie zespołu do analizy opisowej zapachu. Oceny kandydatów do zespołu dokonuje się według następującej skali: 3 punkty za prawidłową identyfikację lub podanie określeń zgodnych z najczęstszymi skojarzeniami; 2 punkty za opis próbki z użyciem ogólnych terminów; 1 punkt za identyfikację lub podanie odpowiednich skojarzeń po przeprowadzonej dyskusji; 0 punktów za brak odpowiedzi. Kandydaci, którzy po kilku sesjach w ostatniej sesji osiągną mniej niż 65% możliwych do uzyskania punktowanie są kwalifikowani do zespołu i dalszego szkolenia.

Tabela 2.1

Przygotowanie rozcieńczeń

Numer rozcieńczenia	Przygotowanie
1	0,1 g roztworu roboczego (RR) uzupełnić wodą do 1 1
2	0,5 g roztworu roboczego (RR) uzupełnić wodą do 1 1
3	1,0 g roztworu roboczego (RR) uzupełnić wodą do 1 1
4	5,0 g roztworu roboczego (RR) uzupełnić wodą do 1 1
5	10,0 g roztworu roboczego (RR) uzupełnić wodą do 11
6	50,0 g roztworu roboczego (RR) uzupełnić wodą do 1 1
7*	1,0 g roztworu podstawowego (RP) uzupełnić wodą do 1 1
8'	5,0 g roztworu podstawowego (RP) uzupełnić wodą do 1 1

^a Jeżeli jest to konieczne, należy rozcieńczyć roztwór podstawowy w celu uzyskania roztworu o stężeniu nie przekraczającym zawartości 2% alkoholu etylowego.

Źródło: PN-ISO 5496:1997.

Sposób przygotowania roztworów substancji zapachowych, Z wyjątkiem metody substancji mikrokapsułkowanych, w której wykorzystuje się próbki gotowe, w pozostałych metodach korzysta się z roztworów substancji zapachowych wymienionych w tabeli 2.2 i sporządzonych w następujący sposób: najpierw przygotowuje się roztwór podstawowy (RP); w tym celu należy odważyć 1 g substancji z tabeli 2.2 i uzupełnić alkoholem etylowym do 100 g. Z roztworu podstawowego przygotowuje się roztwór roboczy (RR) (należy odważyć 1 g roztworu podstawowego i uzupełnić alkoholem etylowym do 100 g). Przygotowanie zilustrowano przykładem aldehydu benzoesowego: w przypadku stosowania metody oceny zapachu w kolbach należy odczytać w tabeli 2.2 numer rozcieńczenia - 6, z tabeli 2.1 dowiadujemy się, że dla tego numeru należy pobrać 50 g roztworu roboczego i uzupełnić wodą do 11; w przypadku metody oceny przez wąchanie pasków należy stosować roztwór podstawowy; w przy-