CCF20120108018

V« szczegółach każdorazowe rozstrzygnięcie, czy mamy do czynienia z epentezą uwarunkowaną fono3.ogicznie /automatyczną/, czy też morfologicznie; bywa niełatwe, toteż w praktycznej analizie należy rozpatrywać przede wszystkim przykłady jednoznaczne.. '

.Wartojwreszcie zauważyć, żę pojaTfienie się w wyniku' epentezy takiej a nie innej samogłoski /a, _e, i., czy o/ jest zdeterminowane, zasadniczo moi'fologicznie.

8. Ucięcia /skrócenia/.

§ 49. Warianty danego morfemu mogą też powstawać w wyniku usunięcia w określonych warunkach jednego lub kilku fonemów. Uwarunkowanie, ucięć bywa rozmaite. W niektórych pozycjach móżemy/przyjąć, że są one spowodowane czynnikami fonologicznymi /byłyby to więc ucięcia -automatyczne/. W ogromnej 'większości przykładów mamy jednak do czynienia niewątpliwie z ucięciami .uwarunkowanymi gramatycznie.

A oto kilka przykładów skróceń automatycznych, W przykładach typu §5eś jer s sdęś-liy-ij, zuoś fe- s zuoś-lir-ij. boiaź fń- s

boiaz-liv-ił    ¹

~'V......^rp

zostają usunięte spółgłoski ć_s ń gdyż w języku polskim nie występują wewnątrz wyrazów połączenia spółgłoskowe sól,, źńl /por. l/«

W podobny sposób możemy zinterpretować foiwiys i- ,4 im - im, i- «)• ir -,ix ,

gdyż w języku polskim nie występuję w nagłosie połączenie\j,+i.

Tworząc idealne postacie morfemów *xSrl [s]t~. * ói|cj4c--.*g# [ś]ć» możemy usunięcie spółgłosek s, ć,, ś, zinterpretować fonologicznie /jako uproszczenie nie występujących w języku polskim grup spółgłoskowych/,

§.50. Najczęściej jednak ucięcie ma charakter .gramatyczny. Z licznych

Vf rzeczownikach rodzajp nijakiego, im |eń-« cei^Śś."- skrócenie zachodzi przed końcówką mianownika /biernika/

przykładów wybierzemy dla ilustracji tyiko pewne kategorie.

I tak. obserwuję, się skrócenie tematu czasu teraźniejszego o |₍ w czasownikach typu Cijts jj-, uiae u..-, da [sj~ przędą,-szystkimi końcówkami konsonantycznymi '°/z wyjątkiem koncowek rozkaznika/.

r •

W liczebnikach zbiorowych takich .jak 'ŹS2.ijjs."> troifg-. peńćor fg~ ucięcie jr dokonuje się prz.ećl .końcówką -e /lub -o/.

W rzeczownikach typu    ^arxiv jum- ucięcie urn powodują

wszystkie morfemy niezerowe /końcówki 1„ mnogiej i przyrostki słowotwórcze/, por«' np₀ s lice-a. -aln-ij

W rzeczownikach typu 'laescaa Fin-, krąkoyań[in- ucięcie ia powo-

‘'’'^J""    ««■«i.w«rrrrr₍Tmi»    *“““"

dują Końcówki 1„ mnogieji oraz przyrostki słowotwórcss, ap„. s nogań in- s pogań-e. -śk-i

O wwil-a,■ ■■fclaaui    t>r—rr"^Jr-i . n-.irr ’ m—-M-I-- ■

Usunięcie t w mianowniku 1. mnogiej zaimka żj^sjtjfey s tSijsc-ij jest uwarunkowane gramatycznie /por. grupę sta np_u w formie pestce/..

W przymiotnikach' takich jak    ćenfto-, krut[k- ucięcie k

powoduje przyrostek stopnia wyższego    np„s

fceut.-goij,

óen[k-Ł ? će.ń-s-ij, Łrutjjb^j, a także niektć-re przyrostki przymiotnikowe, sip,i

krut fk-1 j. Łra^usa-ij. cen[k-i 5 csa-utk-i £tp., rzeczownikowe,' np» s

ejjiod"XK

ńiz^k-i s ńiź-ią-a, '^rbży [k-.i. s bzy-sk/^vą%ogjk-l /we wszystkich, tych przykładach utworzyliśmy idealne podstawy dary*' ■wseyjns? nie są one potrzebne w opisie samej fleksji/, i czasownikowe, c.p.s

*suod[k^i s suoź-i-ć. krut'

ut fk-i s

o~b2ig-i~e itp

Przyrostki “^vn^» --JjSn-jj powodują ucięcie i_ w- takich form

s-ia?uc-Ł-

,*b2ialk-i 2

tomach jaks

45