CCF20131128119

XII

Cechy morfologiczne człowieka na tle ich zróżnicowania u naczelnych

W literaturze antropologicznej jako zasadnicze cechy specyficznie ludzkie uznaje się silny rozwój ośrodkowego układu nerwowego (z ośrodkiem warunkującym powstanie mowy) oraz chód dwunożny przy całkowicie spionizowanej postawie ciała.

W mózgu ludzkim zidentyfikowano dotychczas szereg rejonów (ośrodków) kory mózgowej, w tym rejon sterujący mową, wykryto też asymetrię wielkości i kształtu półkul mózgowych. Stwierdzono ponadto, że w mózgu człowieka i np. szympansa (wykazującego największe podobieństwo do człowieka) istnieją różnice, które polegają głównie na mniejszej u człowieka gęstości rozmieszczenia neuronów w korze mózgowej, większej liczbie dendrytów, co powoduje zwiększenie sieci połączeń, większej liczbie neuronów o krótkich aksonach oraz większym odsetku (w jednostce objętości) komórek tkanki glejowej. Przewaga bezwzględnej liczby neuronów u człowieka w stosunku do szympansa jest niewielka, wynosi tylko 1,4 : 1,0.

Poznane dotychczas odmienności w strukturze, fizjologii i wielkości mózgu człowieka oraz szympansa nie wyjaśniają genezy największych różnic zaznaczających się między tymi formami - różnic w sferze psychiki. Psychika ludzka posiada bowiem szereg osobliwych cech, a mianowicie:

-    posługuje się informacjami dotyczącymi zdarzeń przeszłych lub przyszłych dowolnie odległych w przestrzeni, nawet takich, które były tylko pomyślane - nie zaistniały,

-    cechuje ją sprawność poznawcza, pozwalająca na odkrywanie struktury świata lub tworzenie czegoś nowego i równocześnie przekraczanie tego, co stworzono,

-    ma zdolność przeciwstawiania się prawom natury, m.in. uwalnia się od hamilto-nowskiej zasady kierowania się w zachowaniach interesem własnym (inclusive fitness . przestrzegając sprzecznych z tą zasadą norm moralnych.

Tylko człowiek posiada samoświadomość oraz zdolność do rozmyślania nad właśni egzystencją, jak również świadomość śmierci.

Wyjaśnienie przyczyn tych odmienności wymaga dalszych pogłębionych badań. Spionizowana postawa ciała oraz dwunożny typ lokomocji przy uwolnieniu kończ’.'* górnych od funkcji lokomocyjnej lub podporowej spowodowały odmienne u kształtowa.* e szeregu narządów organizmu człowieka.