CCI00044

Nazwy „rząd” używa się też na określenie tych sług Korony, którzy sprawują określone stanowiska polityczne (ministrowie, wiceministrowie), w przeciwieństwie do stanowisk służby cywilnej w administracji państwowej (np. pracownicy ministerstw). Nie jest to organ kolegialny, jego członkowie nigdy się nie zbierają dla wspólnych obrad; wywodzi się on spośród członków większości parlamentarnej. W zależności od rangi - nomenklatura i hierarchia stanowisk jest tu bardzo skomplikowana - członkowie rządu mianowani są przez monarchę lub premiera. W praktyce około jednej trzeciej członków frakcji partii rządzącej pełni stanowiska w rządzie, aczkolwiek istnieje, rzadko wykorzystywana, możliwość powołania członków rządu spoza grona członków parlamentu.

Rząd w znaczeniu najwęższym, które najbardziej odpowiada europejskiemu pojęciu rządu, to gabinet. Gabinet jest to kierowniczy, kolegialny organ rządu składający się z ministrów Korony powołanych przez monarchę. W pionie organów egzekutywy to właśnie gabinet posiada największe praktyczne znaczenie.

2. Instytucja gabinetu powstała w drodze praktyki i do dzisiaj jego sposób powołania i działalność opiera się przede wszystkim na konwenansach konstytucyjnych. W skład gabinetu mogą być powołani członkowie Izby Lordów, Izby Gmin, a w rzadkich przypadkach osoby niezasiadające w ogóle w parlamencie.' Skład gabinetu jest niewielki, liczy on od 18 do 21 osób. Członkowie gabinetu są jednocześnie członkami Tajnej Rady i obowiązuje ich bezwzględny zakaz ujawniania tego, co się na jego posiedzeniach dzieje.

Mianowanie członków gabinetu należy do prerogatyw monarchy, jednakże dysponuje on różnym stopniem samodzielności przy powoływaniu premiera i członków gabinetu.

Przy mianowaniu premiera nie jest wymagana kontrasygnata. Wynika to z faktu, że w momencie kreowania premiera poprzedni rząd (premier i ministrowie) podał się do dymisji i królowa nie ma doradcy, którego rady mogłaby zasięgnąć, i który ponosiłby za nią odpowiedzialność przed parlamentem. Nie oznacza to, że monarcha ma tu nieograniczone możliwości swobodnego postępowania, gdyż konwenans konstytucyjny wymaga powołania na premiera lidera partii, która ma większość w parlamencie.

Z uwagi na istniejący system dwupartyjny któraś z dużych partii w wyniku wyborów zawsze zdobywa bardziej lub mniej wyraźną większość i powołanie premiera jest z reguły formalnością. Można śmiało powiedzieć, że w dzisiejszym systemie politycznym Wielkiej Brytanii problem wyboru premiera to problem wyłonienia lidera, a to już domena partii. Pewien udział mają tu także wyborcy - oddając glos na którąś z dużych partii, jednocześnie opowiadają się za jej przywódcą jako kierownikiem gabinetu. Monarcha może mieć wpływ na kreowanie premiera jedynie wówczas, kiedy brak wyraźnego przywódcy partyjnego.

^3,) Przypadki takie zdarzały się zwłaszcza po II wojnie światowej, ale była to sytuacja przejściowa i wkrótce „zwalniano” dla tych ministrów miejsce w parlamencie.

48