CCI00052

części, tytuły, rozdziały i artykuły. Podstawowy podział obejmuje części, z których pierwsza (art. 13-54) jest poświęcona prawom i obowiązkom obywatelskim, druga zaś (art. 55-139) reguluje ustrój republiki, a więc organizację : funkcjonowanie aparatu państwowego. Obok części wymienić należy „zasady podstawowe” (art. 1-12), które ustrojodawca wysunął na czoło, podkreślając tym samym ich rangę i znaczenie. Dla pełnego obrazu dodać należy, że Konstytucja wyodrębnia dodatkowo przepisy przejściowe i końcowe, których odrębność podkreśla fakt, że w odróżnieniu od innych części, których artykuły noszą numerację arabską, te przepisy noszą numerację rzymską (art. I-XXVIII).

Skład polityczny Zgromadzenia Konstytucyjnego decydował o tym, że żadna z reprezentowanych w nim partii politycznych nie miała dominującej pozycji pozwalającej jej na narzucenie ustroju politycznego tylko przez nią preferowanego. Wspomniany skład świadczył natomiast, że istnieje zdecydowana przewaga trzech partii politycznych, cieszących się wyraźnie dużym poparciem włoskiego elektoratu; były to: Chrześcijańska Demokracja, Włoska Partia Socjalistyczna, Włoska Partia Komunistyczna. W kierowniczych kołach tych partii panowało przekonanie, że w ich ręce naród złożył wielkie zadanie i wielką odpowiedzialność - wynikało stąd przeświadczenie o konieczności szukania rozwiązań kompromisowych, zadowalających wszystkich partnerów. Kompromis, jak się okazało, był zresztą w pełni możliwy do osiągnięcia. Członkowie wymienionej koalicji mieli bowiem zdecydowanie negatywny stosunek do najnowszej przeszłości, byli zdeklarowanymi przeciwnikami faszyzmu w każdej jego postaci, orędownikami szukania demokratycznych rozwiązań politycznych w dziedzinie ustroju, zabezpieczających społeczeństwu włoskiemu demokratyczny rozwój w powojennym świecie. Przeświadczeniu temu towarzyszyła zarazem, wynikająca z tych przesłanek, odpowiednia postawa w całym okresie prac nad przygotowaniem ustawy zasadniczej. Można zatem wymienić jako charakterystyczną cechę Konstytucji z r. 1947 fakt, że była ona dziełem kompromisu politycznego, w którym największy udział miały wymienione trzy partie polityczne.

Konstytucję z r. 1947 należy zaliczyć do konstytucji demokratycznych, przy czym podkreśla się niekiedy,⁴ że ustawa zasadnicza Republiki Włoskiej wyraź-ttie zdystansowała współczesny konstytucjonalizm zachodnioeuropejski. W szystkie konstytucje uchwalone w tym okresie i wyciągające wnioski z okresu hitleryzmu niemieckiego i włoskiego faszyzmu przyjmowały rozwiązania i formy ustrojowe jednoznacznie demokratyczne. Szczególnie mocno uwidacznia się Li tendencja w przypadku konstytucji pogłębiających demokratyczny sposób rządzenia w wyjątkowo szerokim zadeklarowaniu praw oraz wolności obywatelskich, i to nie tylko w dziedzinie politycznej, ale także - co stanowi nowość -ekonomicznej i społeczno-moralnej. Jest ona także widoczna w szerokiej rozbudowie instytucji samorządu terytorialnego, któremu przyznane zostały istotne ft Zob. A. Burda, Ustrój polityczny Republiki Włoskiej [w:] A. Burda, E. Gdulewicz, W. Skrzydło, Współczesne ustroje państw kapitalistycznych, Lublin 1985, s. 144.

57