CCI00084 (2)

takiemu dobru zagraża, ponosił winę za swe działania, ochrona bowiem, o której mowa, należy do kategorii tzw. ochrony obiektywnej⁸⁴.

V. Przytłaczająca większość orzeczeń z zakresu ochrony dóbr osobistych dotyczy ochrony czci. Tak więc w świetle orzecznictwa naruszenie czci może nastąpić zarówno przez pomówienie o ujemne postępowanie w życiu osobistym i rodzinnym, jak i przez zarzucenie niewłaściwego postępowania w życiu zawodowym⁸⁵. Może też polegać na postawieniu uczniowi przez organy szkolne bezpodstawnego zarzutu kradzieży z jednoczesnym podaniem lego do wiadomości otoczeniu szkolnemu i rodzinnemu ucznia⁸⁶.

Orzecznictwo przyjmuje, że roszczenie o zaniechanie naruszenia czci jest aktualne tylko wtedy, gdy istnieje obawa dalszego jej naruszania⁸⁷. W myśl orzeczenia Sądu Najwyższego z 16.01.1976 r. przy ocenie, czy doszło do naruszenia czci. należy mieć na uwadze nie tylko subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, lecz także obiektywną reakcję opinii społeczeństwa; nie można też przy tej ocenie ograniczać się do analizy użytego zwrotu w abstrakcji, ale należy wyłożyć go na tle całej wypowiedzi tego, komu sugeruje się naruszenie cudzej czci⁸⁸. W razie wzajemnych naruszeń, np. nietykalności cielesnej i czci, przysługujące stronom roszczenia o zakaz tych naruszeń nie znoszą się wzajemnie; nie uzasadnia tego też art. 5 k.c. Przepis ten jednak może uzasadniać ograniczenie sankcji, które mogą być stosowane na podstawie art. 24 k.c., a których sam ustawodawca z góry nie określa w sposób wyczerpujący, pozostawiając ich konkretyzację sądowi stosownie do rodzaju dobra osobistego i sposobu jego naruszenia⁸⁹. Naruszenie takiego dobra osobistego, jak cześć człowieka może nastąpić w każdy sposób, a więc ustnie, w publikacji, w liście, w reportażu telewizyjnym⁰⁰, w piśmie procesowym⁹¹. W orzeczeniu z 19.07.1978 r.⁰² Sąd Najwyższy uznał, że uczestnik postępowania nic może powołać się w sprawie cywilnej na dane niekorzystnie charakteryzujące sylwetkę przeciwnika, jeżeli ich nieprawdziwość jest mu znana; może natomiast powołać się na dane nie spraw-

⁸⁴    Por. orz. SN z 6.12.1967 r., „Gazeta Sądowa i Penitencjarna" 1968, nr 10. s. 2; z 16.01.1976 r., NP 1977, nr 7 — 8. s. 1144: glosa J. St. Piąlowskiego. tamże.

⁸⁵    Orz. SN. z 29.10.1971 r.. OSN 1972. poz. 77.

“ Orz. SN z 6.12.1.972 r.. OSN 1973, poz. 73.

⁸⁷    Por. orz. SN z 26.02.1965 r.. OSN 1965, poz. 174; glosa S. Grzybowskiego. OSPiKA 1966, poz. 221.

⁸⁸    OSN 1976, poz. 251.

⁸⁹    Por. orz. SN z 30.04.1970 r.. glosa A. Szpunara. OSPiKA 1971, poz. 83.

⁰⁰    Por. orz. SN: z 7.09.1972 r.. OSPiKA 1974, poz. 28; z 29.06.1983 r.. NP 1984. nr 6. s. 134. z aprobującą glosą A. Zielińskiego.

⁰¹    Por. orz. SN z 21.06.1968 r., OSN 1969, poz. 94; glosa S. Grzybowskiego. PiP 1969, nr 7, s. 170. O ochronie czci por. także: R. Siciński: Ochrona czci tf drodze postępowaniu cywilnego, „Palestra" 1967, nr 5. s. 28; A. Szpunar: Ochrona czci w prawie cywilnym, „Studia U.Ś1." 1979, nr 5. s. 237.

⁹² OSN 1979. poz. 121.

186