P.1 Czy kupował(-a) Pan(-i) już jakiekolwiek licencje w Polsce?
(proszę zaznaczyć właściwą odpowiedź znakiem x)
1 Q TAK
2 □ NIE
P.2 Gdzie został zarejestrowany Wasz znak firmowy?
1 □ W KRAJU
2 □ ZA GRANICĄ
Skale nominalne niealternatywne (z klasyfikacją wielodzielną) mają co najmniej trzy klasy. Szczególną cechą lej skali — w odróżnieniu od skal porządkowych i przedziałowych —jest dowolna kolejność klas (permutacja PH = n!). Jedynym warunkiem jest jednoznaczność klasyfikacji. Klasyfikacja jednoznaczna jest równocześnie wyczerpująca (obejmuje wszystkie przypadki) i rozłączna, gdzie żaden przypadek nie może się znaleźć jednocześnie w dwóch lub więcej klasach. Spełnienie tego warunku jest także koniecznym wymogiem zastosowania metod statystycznych do analizy danych z pomiaru nominalnego.
Oto fragmenty kwestionariuszy ankietowych wycechowanych według skal nominalnych niealtematywnych:
P.1 Jakiego innego stałego elementu promocji poza znakiem firmowym używa Wasza firma?
1 □ SYMBOL
2 □ LOGOTYP
3 □ KOLOR
4 □ SLOGAN
5 □ INNY (proszę podać jaki).............................
P.2
Który z podanych czynników zadecydował o wyborze przez Pana(-ią) hotelu Marina?
1 Q REKLAMA ZEWNĘTRZNA
2 □ BLISKOŚĆ MORZA
3 □ CENA
4 □ WYGLĄD HOTELU
5 □ POLECENIE HOTELU PRZEZ INNYCH
6 □ REKLAMA RADIOWA LUB TV
7 □ BASEN PŁYWACKI
8 □ INFORMACJA TURYSTYCZNA
9 □ INNE CZYNNIKI (jakie?)
Kwantyfikacja danych zebranych za pomocą skal nominalnych polega ńa liczeniu, a nie na mierzeniu. Operacje arytmetyczne mogą być przeprowadzane na
towarów przemysłowych ze szczególnym uwzględnieniem statków, ..Zeszyty Naukowe Wydziału Ekonomiki Transportu. Ekonomika Handlu Zagranicznego", UG, Gdańsk 1980.
wynikach zliczania, ale nie na liczbach arbitralnie przyporządkowanych danym klasom (np. mężczyźni — 0. kobiety — 1). Liczby w tym ostatnim przypadku pełnią funkcję nazwy danej klasy. Do analizy danych z pomiaru nominalnego stosuje się proporcje, odsetki, stopy, tempo wzrostu i inne wskaźniki.
SKALE PORZĄDKOWE. Skale porządkowe umożliwiają nie tylko odwzorowanie równości i różności, lecz także uporządkowanie mierzonych cech. Tutaj, podobnie jak przy pomiarze nominalnym, klasyfikuje się mierzone cechy, ale ponadto porządkuje się je według relacji „większy-mniejszy", „silny-słaby”, „mało-dużo” zgodnie z daną cechą. Nie jesteśmy w stanie dokładnie określić natężenia cechy. Poddając pomiarowi np. określoną grupę ludzi ze względu na cechę „pozycja społeczno-ekonomiczna rodzin", można wprowadzić następujące klasy (przedziały) skali porządkowej: „wyższa”, „wyższa średnia”, „średnia", „niższa średnia”, „niższa". Można ten pomiar ograniczyć do trzech klas: „wyższa", „średnia”, „niższa”, ale wówczas wyniki dają mniej informacji.
Na przykład badania pozycji społeczno-ekonomicznej rodzin we Wspólnocie Europejskiej były już prowadzone w latach osiemdziesiątych w celu unifikacji po-
Rysunek 3.4
Dwa warianty grup społeczno-ekonomicznych w społeczeństwie francuskim w 1990 roku
/ r tul I n: V. Marhcim. Titwunh u Pan-Huroprtin Krtuunnu' Slulus ..Marketing and Research
l-Hlas" IWO. Aligtisl. v IKO-IK2.
87