CCI00108

lanie ustaw, uchwalanie budżetu i kontrola jego wykonania, wybór własnych ::nnów oraz współudział w powołaniu kanclerza i Trybunału Konstytucyjnego.

I Uprawnienia ustawodawcze Bundestagu określone są w rozdz. VII „Usta-Ysodawstwo związkowe”. Z uwagi na federalną strukturę państwa występuje podział ustawodawstwa między związek a kraje, przy czym istnieje domniemanie kompetencji na rzecz krajów (art. 70). Mimo konstytucyjnej klauzuli generalnej zakres ustawodawstwa krajów jest bardzo wąski.¹³ Wyłączone są z niego, należące wyłącznie do ustawodawstwa związkowego, sprawy zagraniczne, ochrony i obrony ludności cywilnej, obywatelstwa związkowego, swobody osiedlania się, paszportów, imigracji i emigracji oraz ekstradycji, waluty, pieniądza i monety, miar i wag oraz ustalania czasu, jedności obszaru celnego : handlowego, umów handlowych i żeglugowych, swobody obrotu towarowego i płatniczego z zagranicą oraz ochroną celną i graniczną, kolei związkowych i komunikacji lotniczej, poczty i telekomunikacji, stosunków prawnych osób będących w służbie związku lub związkowych korporacji prawa publicznego, ochrony własności przemysłowej, prawa autorskiego i wydawniczego, współprac) związku i krajów w dziedzinie policji kryminalnej oraz w sprawach ochrony konstytucji, utworzenia związkowego urzędu policji kryminalnej oraz międzynarodowego zwalczania przestępczości, statystyki dla celów związkowych. Ustawa zasadnicza szczegółowo określa także materie należące do tzw.

| ustawodawstwa konkurencyjnego (art. 74) - polegającego na tym, że kraje mają władzę ustawodawczą dopóty, dopóki Związek nie skorzysta ze swej władzy ustawodawczej.

I Prawo inicjatywy ustawodawczej posiadają: rząd związkowy, posłowie do Parlamentu Związkowego lub Rada Związkowa. Rola tych trzech organów w postępowaniu ustawodawczym jest jednak nierówna. Rząd i Rada Związkowa posiadają tzw. związane prawo inicjatywy - projekt rządu związkowego należy przedstawić najpierw Radzie Związkowej, która uprawniona jest do zajęcia wobec niego stanowiska (opinii), projekty Rady Związkowej przedkłada parlamentowi rząd związkowy ze swoją opinią (art. 76).

f Jeżeli projekt ustawy wyszedł od deputowanych i został uchwalony przez parlament, wówczas rządowi pozostaje jedynie prawo badania, czy ustawa zo-smła uchwalona zgodnie z przepisami ustawy zasadniczej i czy jest zgodna z konstytucją. W trakcie debaty parlamentarnej rząd może także wyrazić swoje stanowisko, gdyż zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy zasadniczej członkowie gabinetu mają prawo brać udział w posiedzeniach Bundestagu i jego komisji. W prak-ry:e najwięcej projektów ustaw pochodzi od rządu, on też na zasadzie wyłączności występuje z projektem ustawy budżetowej.

Parlament uchwala ustawy w trzech czytaniach (I - omówienie podstawowych zasad projektu kończące się wnioskiem o odesłanie projektu do odpowiedniej komisji, II - szczegółowa dyskusja nad każdym przepisem, III - dysku-

I ¹³ Znacznie szersze uprawnienia przysługują natomiast krajom przy wykonywaniu ustaw związkowych (w dziedzinie administracji).

113