CCI00120 (2)

normuje stosunki prawne, z których powstają wierzytelności; w odróżnieniu od praw rzeczowych mają one charakter tzw. praw podmiotowych względnych, są więc skuteczne tylko względem oznaczonych ściśle osób (dłużników).

Ta konstrukcja jurydyczna stanowi najbardziej adekwatną formę, w której unormowane zostają stosunki społeczne z zakresu wymiany dóbr i usług. One leż stanowią podstawowy trzon stosunków unormowanych przez prawo o zobowiązaniach. Niejako „odwrotną stronę medalu" stanowią te przepisy omawianego działu prawa cywilnego, które regulują obowiązek naprawienia szkody w wypadkach naruszenia dóbr majątkowych bez prawnego usprawiedliwienia (problematyka czynów niedozwolonych) oraz skutki prawne nieuzasadnionego przesunięcia wartości majątkowych z majątku jednej osoby do majątku drugiej osoby (bezpodstawne wzbogacenie).

Prawo o zobowiązaniach ze względu na ogromny i stale jeszcze postępujący rozwój wymiany dóbr i usług, powodujący między innymi powstawanie ciągle nowych, coraz bardziej skomplikowanych form prawnych, stanowi największy dział prawa cywilnego; nie jest przypadkiem, że w polskim kodeksie cywilnym księga III poświęcona zobowiązaniom rozmiarami swymi przewyższa pozostałe trzy księgi tego kodeksu razem wzięte. Obszer-ność reglamentacji prawnej stosunków zobowiązaniowych sprawiła, że według szeroko rozpowszechnionego poglądu odróżnia się w ramach prawa o zobowiązaniach tzw. część ogólną, zawierającą — przynajmniej w zasadzie — przepisy dotyczące wszystkich stosunków zobowiązaniowych bez względu na źródło ich powstania (a więc przepisy o różnych rodzajach świadczeń, o wielości dłużników albo wierzycieli, ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych, o wykonaniu zobowiązań, o zmianie wierzyciela czy dłużnika, o ochronie wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika) oraz część szczegółową, w której unormowane są poszczególne źródła zobowiązań. Ten podział leży również u podstaw konstrukcji księgi III polskiego kodeksu cywilnego, przy czym swoistością systematyki kodeksowej jest zaliczenie do tzw. części ogólnej (mieści się ona w pierwszych 10 tytułach księgi III) także przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu i czynach niedozwolonych, a to ze względu na ogólny charakter tych dwóch źródeł stosunków zobowiązaniowych; w części szczegółowej (tytuły XI —XXXVI) znalazły się przepisy o najważniejszych rodzajach umów nazwanych (sprzedaż, zamiana, dostawa, umowa o dzieło, kontraktacja, najem i dzierżawa itd.), o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia oraz o przyrzeczeniu publicznym.

V. W ramach prawa rodzinnego wyodrębnia się:

a) stosunki prawne wynikające z małżeństwa, tzw. prawo małżeńskie, które reguluje zawarcie małżeństwa, prawa i obowiązki małżonków (niemajątkowe i majątkowe) oraz ustanie i unieważnienie małżeństwa;

37