CCI00150

wykonawczej, podczas gdy premierowi przeznaczono tylko 2 artykuły, nie licząc kilku innych mniejszej rangi wzmianek.

Najbardziej uderzającym zjawiskiem w dziedzinie ustroju politycznego jest określenie roli i miejsca Prezydenta Republiki, w którego rękach ześrodkowana została władza państwowa. Konstytucja utrzymała wprawdzie dwuczłonowość egzekutywy, ale z prezydenta uczyniła realnego jej szefa. Pozycję prezydenta wzmacnia fakt, że jest politycznie nieodpowiedzialny - urząd swój sprawuje 5 lat i nie może być odwołany przed upływem kadencji. Może być pociągany do odpowiedzialności karnej tylko w przypadku zdrady stanu. On powołuje i odwołuje rząd, nie będąc nawet prawnie zobowiązany do przeprowadzenia w tym celu konsultacji politycznych. Jest też faktycznym szefem egzekutywy, przewodniczy posiedzeniom Rady Ministrów i podpisuje ordonanse (dekrety z mocą ustawy) i dekrety podejmowane przez rząd. Dzięki temu posiada realny wpływ na jego działalność. Prezydent obsadza szereg stanowisk państwowych, jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, odgrywa decydującą rolę w dziedzinie stosunków międzynarodowych. Wiele jego aktów nie wymaga nawet kontrasygnaty premiera czy ministra. Dotyczy to tzw. uprawnień osobistych, do których konstytucja zalicza prawo: nominacji premiera, trzech członków Rady Konstytucyjnej, powołania przewodniczącego tej rady, zwoływania jej posiedzeń, odwoływania się do społeczeństwa w drodze referendum, rozwiązania Zgromadzenia Narodowego, kierowania orędzia do parlamentu.

Inne akty urzędowe Prezydenta Republiki wymagają kontrasygnaty członków rządu. Do grupy tej zalicza się klasyczne uprawnienia głowy państwa, jak reprezentowanie państwa w stosunkach międzynarodowych, prowadzenie rozmów i ratyfikowanie umów międzynarodowych, prawo łaski, podpisywanie ordonansów (aktów rządu o mocy ustawy wydawanych przez rząd na podstawie upoważnienia parlamentu) i dekretów Rady Ministrów, promulgację ustaw, zwoływanie i zamykanie nadzwyczajnej sesji parlamentu, inicjatywę w zakresie zmiany konstytucji.

Artykuł 5 Konstytucji podkreśla podwójny charakter prezydenta, który jest z jednej strony powołany do czuwania nad respektowaniem konstytucji i nad regularnym funkcjonowaniem władz publicznych, z drugiej zaś strony jest gwarantem niepodległości narodu i integralności terytorium państwa. Tym samym myślą przewodnią tego artykułu jest określenie funkcji prezydenta jako nadrzędnej, a jego roli jako niemającej sobie równych wśród innych wykonywanych przez organ państwa.¹⁴

Prezydent dysponuje także uprawnieniami osobistymi o charakterze nadzwyczajnym. W szczególnych okolicznościach przewidzianych w art. 16 ma on zapewnione nieograniczone uprawnienia. Wprowadzenie tego artykułu w życie następuje po odbyciu konsultacji obowiązkowych z premierem, przewodniczącymi izb parlamentu, przewodniczącym Rady Konstytucyjnej, z tym jednak, że prezydent jest prawnie zobowiązany tylko do odbycia konsultacji, nie jest nato-

¹⁴ Zob. J. Stembrowicz: Systemy polityczne..., s. 78.

156