CCI00170

dziów każdego stanu, nawet gdyby były sprzeczne ze stanową konstytucją. Kreowana w ten sposób zasada supremacji i hierarchii w obrębie prawa krajowego stała się podstawą do rychłego wprowadzenia (r. 1803) sądowej kontroli konstytucyjności i legalności (Judical review), w istotnej mierze przyczyniając się do wzmocnienia pozycji wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności Sądu Najwyższego USA - podejmującego ostateczne decyzje w odniesieniu do uznania kontrolowanych aktów prawnych za obowiązujące.

Ostatni, najkrótszy, artykuł (VII) stwierdzał, iż konstytucja wchodzi w życie po ratyfikowaniu jej przez co najmniej 9 stanów, co nastąpiło niebawem (22 czerwca 1788 r.).

Dopiero po zebraniu się pierwszego, utworzonego według nowych zasad, Kongresu znaleziono czas na uregulowanie drugiego elementu porządku konstytucyjnego, mianowicie relacji państwo-jednostka. Konieczność takiej regulacji wynikała nie tylko z ogólnych założeń państwa nowożytnego, ale i z faktu, iż wcześniej uchwalone konstytucje stanowe takie postanowienia zawierały. Podstawowe prawa wszystkich obywateli Unii zostały uchwalone w formie pierwszych dziesięciu poprawek stanowiących tzw. Deklarację Praw. Znalazły się wśród nich fundamentalne swobody polityczne, tj. wolności słowa, prasy, religii (I poprawka), specyficzne dla USA - prawo noszenia broni (II poprawka), wolności osobistej, tj. nienaruszalności mieszkania, korespondencji, nietykalność osobista i wolność mienia (poprawki III i IV), gwarancje proceduralne swobód (poprawki V-VIII), zasada otwartego charakteru katalogu praw obywatelskich (poprawka IX i X).

Rozpatrując Konstytucję Stanów Zjednoczonych, łatwo można dostrzec, iż przez ponad 200 lat w formalnym kształcie pozostała ona w zasadzie niezmieniona, zachował się stworzony przez nią system rządów, mimo iż zdajemy sobie sprawę z faktu, że ustrój polityczny końca XVIII w. ma się tak do nam współczesnego, jak jazda dyliżansem do lotu odrzutowcem. Jakie są więc przyczyny trwałości konstytucji amerykańskiej? Generalnie można stwierdzić, iż jej twórcom udało się tak rozdzielić i zrównoważyć poszczególne elementy struktury władzy państwowej, aby zapewnić realizację rządów większości, zachowanie praw mniejszości - w tym poszczególnych stanów. Ogólność postanowień kreujących zasady ustrojowe (w postaci kompromisowych, ogólnych przepisów), w miejsce zupełnego i szczegółowego ich normowania (nawet przy taksatyw-nym wyliczeniu uprawnień Kongresu w konstytucji znalazła się elastyczna klauzula, pozwalająca mu uchwalać wszelkie ustawy „potrzebne i właściwe do wykonywania jego uprawnień”), spowodowała, iż konstytucja, będąc przedmiotem ciągłej reinterpretacji, w szczególności w zakresie relacji władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz uprawnień Unii i stanów, może sprostać wymogom nowoczesnej państwowości.”

Por. CRS, United States Senate, The Constitution of the United States of America 1992,

s. 2.

176