1.3. Wskaźniki organicznych zanieczyszczeń ścieków 19
Na podstawie wartości jednostkowego ładunku zanieczyszczeń (z,) i jednostkowej objętości ścieków (iq) można obliczyć stężenie danego rodzaju zanieczyszczeń w ściekach (Si) według wzoru:
Zi
(1.1)
Ścieki stanowią mieszaninę substancji mineralnych i organicznych, które trudno oznaczać jako indywidualne związki organiczne. W celu sumarycznej oceny zawartości wszystkich związków organicznych znajdujących się w ściekach stosuje się następujące wskaźniki:
- strata przy prażeniu suchej pozostałości, która wyraża bezpośrednio ogólną zawartość związków organicznych;
- BZT (biochemiczne zapotrzebowanie tlenu), ChZT (chemiczne zapotrzebowanie tlenu), OWO (ogólny węgiel organiczny) jako pośrednia miara zawartości związków organicznych.
Ponadto do ogólnej oceny zawartości związków organicznych w ściekach można zastosować następujące wskaźniki i metody oznaczania: całkowite zapotrzebowanie tlenu, zwane CZT, absorbancję w nadfiolecie, ekstrakt węglowo-chłoroformowy (EWCh), ekstrakt węg-lowo-alkoholowy (EWA). Oznaczenie CZT jest wskaźnikiem stosunkowo niedawno wprowadzonym. Polega ono na utlenieniu substancji organicznych w temp. 950 °C w obecności katalizatora. W metodzie tej utleniają się substancje organiczne, nieulegające utlenieniu w metodzie ChZT. Ponadto utlenia się amoniak. Dlatego wartości CZT są nieco wyższe od wartości ChZT (zob. rys. 1.2). Wynik podaje się w g02/m3. Absorbancja w nadfiolecie jest miarą zawartości związków organicznych absorbujących promieniowanie UV (zaliczają się do nich substancje mające łańcuch benzenowy w swojej budowie, np. fenol, substancje powierzchniowo czynne). Jest to metoda niespecyficzna, określająca tylko część związków organicznych, ale prosta i łatwa do wykonania. Stwierdzono zależność między ChZT a ab-sorbancją przy 250 nm. Można ją przedstawić wzorem:
(1.2)
ChZT = 45,2-£250 + 13,6
Dla każdego związku organicznego można wyliczyć teoretyczne zapotrzebowanie denu (TZT), które określa ilość tlenu w gramach konieczną do pełnego utlenienia (zgodnie z reakcją stechiometryczną) 1 g danej substancji. TZT zazwyczaj zależy od składu pierwiastkowego związku i od przewidywanych produktów utlenienia. Utlenianie związków organicznych, przy uwzględnieniu pierwiastków występujących w nich najczęściej, : j. węgla, wodoru i tlenu, można przedstawić za pomocą równania:
(1.3)