choroszy
3

13

Pozycja jest to każde z różnych położeń przedmiotu zamocowanego w przyrządzie z urządzeniem podziałowym lub na stole obrotowym podczas jednego jego zamocowania.

Operacje mogą być proste lub złożone. Proste operacje składają się z jednego zabiegu, a złożone - z wielu zabiegów. Zabiegiem nazywamy zamkniętą część operacji, podczas której następuje zmiana kształtu, wymiarów, chropowatości, właściwości fizycznych lub stanu fizycznego określonego elementu (lub całości) obrabianego przedmiotu, dla stałych parametrów obróbki charakterystycznych dla danego procesu. Zabieg charakteryzuje więc niezmienność obrabianej powierzchni (lub zespołu powierzchni), narzędzia (lub zespołu narzędzi) i warunków skrawania, przy czym nie bierze się pod uwagę np. zmiennej prędkości skrawania podczas przecinania, toczenia czoła itd. Zabieg może być prosty lub złożony. Prosty zabieg obejmuje obróbkę jednej powierzchni, złożony - kilku powierzchni, ale jednym narzędziem lub jednym zespołem narzędzi i bez konieczności zmiany obrotów wrzeciona lub posuwu stołu czy suportu. Toczenie nożem jednej powierzchni jest zabiegiem prostym, a toczenie zespołem narzędzi kilku powierzchni na tokarce wielonożowej jest zabiegiem złożonym. Obróbka kopiowa zespołu powierzchni jednym narzędziem stanowi również zabieg złożony. Zabieg jest najdrobniejszą częścią składową procesu technologicznego, która wykazuje wszystkie jego właściwości.

W tabeli 1.1 przedstawiono proces technologiczny obróbki wałka (rys. 1.1) w produkcji jednostkowej lub małoseryjnej, z podziałem na operacje, ustawienia, pozycje i zabiegi. Wykonanie wałka wymaga sześciu operacji. Operacja druga obejmuje dwa zabiegi, a mianowicie frezowanie powierzchni czołowych i wykonanie nakiełków. W operacji trzeciej przewiduje się dwa ustawienia wałka, umożliwiające toczenie cieńszego, a następnie grubszego końca wałka. Obróbka cieńszego końca wałka wymaga ośmiu, a końca grubszego - trzech zabiegów. W operacji czwartej, podczas jednego zamocowania wałka i zastosowania przyrządu podziałowego, można w dwóch pozycjach wyfrezować dwa rowki, rozmieszczone co 180°. W operacji 5 w jednym ustawieniu i w jednym zabiegu można oszlifować wałek na wymiar ostateczny (45_₀₀₂).

Dokładna analiza procesu technologicznego oraz potrzeba określenia czasu obróbki przedmiotu wymaga podziału zabiegu na pomocnicze elementy składowe, takie jak: przejście, czynność, ruch elementarny (ruch roboczy).

Przejście jest częścią zabiegu wykonywaną podczas jednego przesunięcia narzędzia (lub zespołu narzędzi) względem obrabianej powierzchni (lub zespołu powierzchni) w kierunku posuwu. Jako odrębne przejście traktuje się również wiercenie lub kolejne gwintowanie kilku jednakowych otworów. Mimo że po wykonaniu przejścia następuje zmiana kształtu i wymiaru obrabianego przedmiotu, nic można go uważać za najdrobniejszą część składową procesu technologicznego. Oprócz procesu skrawania przejście obejmuje bowiem równorzędne mu czynności dodatkowe nie wpływające na zmianę przedmiotu, takie jak uruchomienie obrabiarki, dosunięcie i odsunięcie narzędzia, przesunięcie suportu do położenia wyjściowego, włączenie i wyłączenie posuwów itp.

Czynność jest to część operacji lub zabiegu wykonywana przez operatora, mechanizm obrabiarki lub przyrządu, będąca odrębnym działaniem o ściśle określonym za-