Chrystian II (4)

31

CHRYSTIAN I;I.«

Fragment ołtarza z kościoła w Austervoll (Norwegia) przedstawia króla Norwegii Sw. Olafa. Tak król, jak i leżący u jego stóp potwór mają rysy przypominające Chrystiana II

_nce|_arii z prośbą o przywianie egzemplarzy nowych staw, by można było przekonać .się, co właściwie w nich jioisano. W cytowanym już manifeście przeciw tyranowi 1523 r, jutlandzka szlachta pisała: „wbrew woli I bez zgody duńskiej Rady Państwa wydał nowe prawo, które ukrzywdziło i zepchnęło w wieczystą niewolę wszystkich, _{a na}jbardziej zwykły ubogi lud. Nikomu nie przyniosło korzyści i zysku poza nim samym". Wprawdzie w rzeczywistości Rada zaakceptowała nowe prawa, ale w tych burzliwych czasach trudno odróżnić kłamstwo od prawdy.

Najważniejszym celem polityki zagranicznej Chrystiana było przywrócenie jedności trzech skandynawskich królestw. By to uczynić, trzeba było złamać zbrojnie opór Szwedów. Wojna zaczęła się w roku 1517. Pretekstem do interwencji był konflikt między regen-| tent Szwecji Stenem Sture Młodszym a arcybiskupem Uppsali Gu-stavem Trolle. Ten pierwszy zmierzał do włączenia do domeny monarszej zamków znajdujących się w posiadaniu arcybiskupstwa. Sten Sture obiegł zbrojnie arcybiskupa w spornym zamku Staket. Zebrany w 1517 r. szwedzki parlament (riksdag) zaaprobował działania regenta i przyjął uchwałę o pozbawieniu Gustava Trolle urzędu. Nic dziwnego, że za swe postępowanie Sten Sture został wyklęty. Egzekutorem klątwy został Chrystian II. Nim do tego doszło, mediacji podjął się papieski legat Arcimboldus. Misja skończyła się niepowodzeniem, tym bardziej że Włoch wszedł w niejasne układy z panem Stenem, który obiecywał mu urząd arcybiskupa Uppsali i niemałą pensję. Chrystian żywił przekonanie, iż przyczyną fiaska było nadmierne zainteresowanie legata sprzedażą odpustów na terenie Szwecji. Powróciwszy do Danii, legat zrozumiał, że wisi nad nim groźba królewskiej zemsty. Tłumacząc się, napisał nawet list do Matki Sig-brit, tytułując ją jaśnie wielmożną panią i najdroższą siostrą. Nie pomogło. Arcimboldus musiał uchodzić.

,_iv, Jego ludzi, w tym rodzonego brata,

(gg) wtrącono do więzienia. Przepadły też należące do legata do-

□    bra i pieniądze. Sam Arcimboldus dotarł do Rzymu, gdzie udało mu się ostatecznie oczyścić z zarzutów. Trudno się

Q^5) dziwić, że w 1550 r., zaraz po otrzymaniu nominacji na ar-

□    cybiskupstwo Mediolanu, Arcimboldus wygłosił kazanie, w którym przedstawił Chrystiana jako wyrzutka ludzkości,

(g) dziką bestię i hydrę nakazującą wymordowanie wszystkich ,—n, duchownych w swym królestwie.

_ejł>. Pierwsza próba zbrojnego zajęcia Sztokholmu zakończyła się klęską. Za drugim razem - w roku 1518 - Duńczycy znów musieli zwijać oblężenie. Chrystian chciał rokować z regentem, ale ten odmówił wejścia na pokład królewskiego statku. <g> Negocjatorzy znaleźli więc inne wyjście. To Chrystian miał a o zejść na ląd, by spotkać się z panem Stenem, a gwarancją bez-pieczeństwa króla mieli być szwedzcy zakładnicy dostarczeni (&2§)na pokład. Zakładników, wśród nich doradcę Stena Sture Hernminga Gadha i młodego magnata Gustawa Wazę, dowieziono na statek. Chrytsiian nie podjął rokowań, lecz porywając zakładników, powrócił do Kopenhagi.

Dwa lata później Duńczycy znów wkroczyli w granice Szwecji. Tym razem Szwedów pokonano, a raniony kulą armatnią Sten Sture wkrótce zmarł. Kilkumiesięczne oblężenie Sztokholmu zakończyło się sukcesem. Co więcej, okazało się, źe znaczna część szwedzkiej arystokracji również ma dość twardych rządów Sturów i gotowa jest uznać Chrystiana II za swego władcę. Jedynym warunkiem, zresztą zaakceptowanym, była powszechna amnestia.

W niedzielę 4 listopada 1520 r. w kościele św. Mikołaja w Sztokholmie odbyła się ceremonia koronacyjna. Podczas uroczystości król raz jeszcze obiecał amnestię wszystkim stronnikom Sturów. Kilka dni potem, we środę 7 listopada, szwedzcy możni, biskupi i wybitniejsi mieszczanie stolicy zebrali się w zamku na uczcie. Punktualnie

0    pierwszej po południu zatrzaśnięto bramy zamku. W głównej sali wśród ucztujących pojawił się król i arcybiskup Trolle. Zaskoczeni biesiadnicy dowiedzieli się, że już nie są królewskimi gośćmi, lecz więźniami. Odczytany przez kanonika uppsalskiego Jona akt oskarżenia kończył się żądaniem aresztowania kilkunastu „jawnych heretyków” ze zmarłym panem Stenem na czele i zwrotu 100 tysięcy grzywien tytułem kosztów poniesionych w wyniku konfliktu przez arcy-biskupstwo uppsalskie. Zaczęły się przesłuchania obecnych. Po kilku godzinach król opuścił salę. O pierwszej w nocy na salę wpadli zbrojni

1    zaczęli wyprowadzać pojedynczo niektórych z dotychczasowych biesiadników. Na szczęście wszyscy po jakimś czasie wracali. O 9 rano 8 listopada w głównej sali zamku zaczęła się rozprawa przed sądem duchownym kierowanym przez Gusta-va Trolle. Wszystkich oskarżonych uznano za heretyków, a za to kara mogła być tylko jedna — śmierć. W kilka godzin potem gruchnęła wieść, że dwóch z obecnych na sali biskupów wyprowadzono. Zeznający kilka lat potem królewski kat Jor-

gen Homuth tak opisuje swe spotkanie z jednym z nich. „Kacie, co nowego — zapytał biskup Mathias. — Złe nowiny. Proszę mi wybaczyć, ale właśnie rozkazano mi ściąć głowę waszej łaskawości". Nie pomogły protesty, wyrok wykonano. Niedługo potem do zamkowej sali wkroczył wyraźnie podpity mistrz Didrik Slagheck i oświadczył, że obu biskupów właśnie skrócono o głowy. Zebrani zażądali widzenia z królem, ale mistrz Didrik był nieubłagany. Zarówno skazani w porannym procesie, jak i nie wymienieni w akcie oskarżenia goście powędrowali jeden za drugim na szafot. Ciała układano na trzech stosach: oddzielnie duchownych, oddzielnie szlachtę i oddzielnie mieszczan. Mistrz Jorgen wspomina o 82 egzekucjach. Na koniec przyniesiono zwłoki Stena Sture i jego zmarłego jako dziecko syna. Ciała pozostawiono bez pochówku przez trzy dni i trzy noce, by potem spalić je na ośmiu wielkich stosach. Wśród ofiar Sztokholmskiej Krwawej Łaźni, jak odtąd nazwano te wydarzenia, znalazło się