Ciepiałkowska1

Zaburzenia psychiczne na tle organicznym i upośledzenia umysłowe

Zaburzenia psychiczne na tle organicznym i upośledzenia umysłowe

niczny niektórych upośle-

t narnika zaburzenia

5 znaczny stopień

:ny: niski wzrost, twarz aszczony tył głowy, śne oczy i grube byt duży i pobrużdżony, da dłoniowa, wygięte

zenie umysłowe;

i wad rozwojowych iad nerwowy

zenie umysłowe; rozwoju kośćca rętrznych (np. wady

ny: małogłowie, aałżowin usznych, i podniebienia

ysłowe postępujące

9

zne: zmiany kostne,

wach, choroby

by; czasami niedosłuch,

ny: pogrubiałe rysy

os, krótka szyja.______

■sy _

zenie umysłowe; zne: powiększenie ly, zaćma;

ny: zahamowany wzrost

zenie umysłowe; i, padaczka; ju fizycznego; około 4. r.ż.)

wym, które mają swoje nia różnych czynników, trmonalnych czy wresz-nią alkoholu lub innych

substancji psychoaktywnych. Obraz kliniczny tych zespołów jest dość zróżnicowany, ponieważ w dużym stopniu uwarunkowany jest rodzajem czynnika patogennego i etapem rozwoju życia płodowego, w którym doszło do uaktywnienia się patomechanizmu rozwoju. Do najczęstszych embriopatii należą: różyczkowa, uwarunkowana toksoplazmozą (patologia może być wrodzona lub nabyta), hemolityczna (spowodowana konfliktem serologicznym, dotyczącym czynnika Rh, ale również głównych grup krwi), poalkoholowa (zespół FAS), cytomegalia (wirusowa choroba zakaźna atakująca ślinianki), kiła wrodzona czy endokryno-patie (np. spowodowana niedoczynnością tarczycy u matki).

3.    Późniejsze uszkodzenia i urazy mózgu - spowodowane są nieprawidłowym żywieniem, zapaleniem (infekcjami) opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, także bakteriami, wirusami, grzybami czy zakażeniami pochodzenia zwierzęcego, jak również urazami czaszkowo-mózgowymi oraz stłuczeniami i zranieniami mózgu wskutek urazów mechanicznych.

4.    Czynniki rodzinno-kulturowe - mogą wpływać na pojawienie się upośledzenia umysłowego w dwojaki sposób: po pierwsze, z powodu nasilonej depry-wacji i frustracji sensorycznej i społecznej, będącej konsekwencją długotrwałego izolowania dzieci przez rodziców (czasami z zaburzeniami psychicznymi); po drugie, nieprawidłowych relacji dziecka ze środowiskiem społecznym i kulturowym, w którym ono żyje (por. Komender 2002; Carson, Butcher, Mineka 2003a, b; Siwek 2006).

6b. Alkoholowy zespół płodowy

Alkoholowy zespól płodowy (feta! alcohol syndrome - FAS) i alkoholowe uszkodzenie płodu (fetaI alcohol effects - FAE) to dwa zespoły zaburzeń rozwoju dzieci, które powstają w okresie prenatalnym na skutek nadużywania alkoholu przez matki lub uzależnienia od niego. Etanol jako substancja teratogenna może bezpośrednio wywołać zaburzenia roz-woju płodu, prowadzące do powstania różnych wad wrodzonych. Rozpowszechnienie FAS wśród dzieci kobiet nadużywających alkoholu i uzależnionych od niego nie jest wystarczająco jednoznacznie oszacowane. Niektóre wyniki badań wskazują, że pojawia się u około

'’T6%'bzieci,'Tńńezepbńiżej'0,'5%.'    --—--*— ------------ -

Alkoholowy zespół płodowy przejawia się już w okresie wczesnego dzieciństwa, w okresie adolescencji niektóre jego objawy w różnych sferach życia stają się mniej widoczne. Najbardziej charakterystyczne symptomy tego zespołu to:

•    zaburzenia wzrostu, które są wyraźnie zaznaczone .nie tylko w okresie prenatalnym,

lecz także w późniejszych okresach życia. Dzieci te odznaczają się niskim wzrostem \ drobną budową ciała. Relacja między zaburzeniami wzrostu i wielkością spożywanego przez matkę alkoholu ma charakter liniowy. Niski wzrost może być wyrównany w okresie dojrzewania;    A

•    zniekształcenia twarzoczaszki, które obejmują: niedorozwój szczęki i żuchwy,

spłaszczenie środkowej części twarzy i rowka między górną wargą a nosem, zmiany w budowie nosa i czoła, drobne deformacje uszu oraz.tzw. ciężkie powieki, polegające na zwężeniu szpary powiekowej;    -

•    uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, które przejawiają się w postaci opóźnień w rozwoju umysłowym i zaburzeniach kontroli zachowania u dziecka. Opóźnienia rozwoju intelektualnego bywają na tyle głębokie, że mogą osiągać poziom upośledzenia umysłowego. Dzieci te wykazują trudności w uczeniu się i brak umiejętności samodzielnego życia. Oprócz zaburzeń procesów poznawczych przejawiają zaburzenia zachowania, polegające na zachowaniach aspołecznych, niczym nieuzasadnionym

181