CIMG3350 (2)

ster    _irh pracy

Główny portal świątyni

redniowicczu

przecho

wywania. Sporządzano je zresztą cz_ęstri na materiałach tak nietrwałych, jalTi*. błice gipsowe czy drewniane deski Ar chitekci-twórcy świątyni byli ludźmi b-T rdzo szanowanymi, przyczyniała sie ' tego ich wiedza i umiejętności. Dlatego często wykorzystywali swoją uprzywife-jowaną pozycję, dyktując zleceniodawcom warunki zatrudnienia oraz żądając zapłaty za pracę nie tylko w pieniądzach. ale również w naturze - płótnie drewnie opałowym, świecach, trzewi! kach itp. Nierzadko otrzymywali również ubrania, niekiedy futra i bywali zwalniani z obowiązku płacenia podatków.

Francuskie katedry gotyckie wznoszono z bloków kamiennych. Bloki owe były zazwyczaj ociosywane do wymaganych wymiarów już w miejscu ich wydobycia, w kamieniołomach. Wymiary te obliczano wówczas na ogól w sążniach, stopach i calach¹⁴, przy czym bloki były wymiarowo znormalizowane. Na przykład: władze miasta Douai ogłosiły w roku 1264 rozporządzenie ustanawiające, źe wszystkie sprowadzone do miasta na budowę świątyni bloki kamienne powinny były mieć po ich stronie licowej (zewnętrznej) 8 cali szerokości i 8 cali wysokości, a ich grubość powinna była wynosić 6 cali.    _

licznych średniowiecznych budo-wśród nich również mury katedr, na sobie wiele gmerków - rytych Ramieniu umownych znaków kamie-Orskich i montażowych. Każdy wyna-do pracy i zatrudniony zwykle w sy* Jjije akordowym kamieniarz średnio-Jicczny musiał mieć i stosować wyróżniający go gmerk, którym opatrywał j^żdy z ociosanych przez siebie bloków kamiennych. Czynił to, aby nadzorca warsztatu budowlanego mógł pod koniec obliczeniowego okresu pracy (zazwyczaj pod koniec tygodnia) sprawdzić jakość jego roboty, ustalić liczbę ociosanych bloków i odpowiednio zapłacić mu za wykonaną pracę.

Różnorodność owych gmerków była znaczna; obejmowała najróżniejsze, nieraz dość skomplikowane i fantazyjne figury geometryczne, symboliczne wyobrażenia narzędzi pracy kamieniarzy (zwykle oskardów i młotów), różne litery alfabetu, będące zapewne inicjałami imion robotników, niekiedy także skróty imion, a nawet, wyjątkowo, całe imiona.

Ryte na kamiennych blokach znaki montażowe służyły do orientowania wznoszących budowlę muratorów w usytuowaniu owych bloków w bardziej skomplikowanych fragmentach jej konstrukcji. Dzięki tym znakom muratorzy mogli w odpowiednim momencie właś

ciwie zestawić poszczególne elementy budowlane przed ich spojeniem za pomocą zaprawy. Taką metodę montażu konstrukcji budowlanych stosowali zresztą już starożytni budowniczowie rzymscy, używano ich również później, w czasach, które nadeszły po średniowieczu, jest ona także stosowana współcześnie, w budownictwie uprzemysłowionym.

Znaki montażowe były używane również dla uniknięcia pomyłek przy ustawianiu poszczególnych posągów bogatego rzeźbiarskiego wystroju francuskich katedr gotyckich. Na przykład: kierownik warsztatu budowlanego katedry w Reims, chcąc uniknąć możliwej pomyłki w ustawianiu aż trzech tysięcy rzeźb tej świątyni, obmyślił specjalny system rytego w kamieniu znakowania, aby montujący posągi dokładnie wiedzieli, gdzie je mają ustawić. W znakach tych zakodowano stronę katedry, znajdujący się tu portal, w który dany posąg miał być wmontowany, oraz miejsce posągu w portalu. Nawiasem mówiąc, w paryskiej katedrze Notre--Damę rzeźby symbolizujące miesiące zostały ustawione w niewłaściwej kolejności...

Skoro zaś już mowa o rzeźbach we francuskich katedrach gotyckich: wykonujący je rzeźbiarze byli dumni ze swych rzeźb i nieraz dawali temu wyraz, ryjąc

141