CCF20130211011

Do najczęstszych objawów zmęczenia zaliczamy

1.    Obiektywne objawy zmęczenia:

obniżenie zdolności do pracy, obniżenie wyników sportowych, zmniejszenie szybkości wykonywanych ruchów, ograniczenie precyzji ruchów, wydłużenie czasu reakcji odruchowej, obniżenie poziomu cukru we krwi.

2.    Subiektywne objawy zmęczenia:

uczucie bólu w klatce piersiowej połączone z dusznością, silne osłabienie pracujących kończyn, silne wyczerpanie ogólne, drżenie mięśni, pogorszenie orientacji.

Z ostatnich badań naukowych dotyczących objawów zmęczenia wynika jednak, że istota zjawisk towarzyszących zmęczeniu jest bardzo skomplikowana i właściwie nie udało się dotąd w pełni jej wyjaśnić. Np. jeżeli chodzi o teorię wyczerpania, przeprowadzone badania z mięśniem izolowanym wykazały, że objawy zmęczenia występują przed rzeczywistym wyczerpaniem zapasów energetycznych. Przy badaniach dotyczących teorii duszenia stwierdzono, że tkanka mięśniowa może wykonać bardzo dużą pracę w warunkach beztlenowych.

Szereg badań wskazuje również na zaangażowanie w powstawaniu zmęczenia komórek nerwowych i ośrodków korowych układu nerwowego. Wyczerpanie tych ostatnich powoduje rozwój hamowania i obniżenia aktywności ośrodków korowych i narządów wykonawczych [26]. Dlatego rozwój zmęczenia i następujące hamowanie powinno powodować zmniejszenie intensywności wysiłku lub całkowite przerwanie pracy.

Wysiłek powtarzany wielokrotnie mimo występujących objawów zmęczenia spowoduje przemęczenie, nazywane w praktyce sportowej przetrenowaniem.

Zjawisko przetrenowania trwa czas dłuższy (zależnie od różnic ilościowych i jakościowych) i nawet pełny wypoczynek niekoniecznie musi likwidować jego objawy. Przetrenowanie u zawodników jest widoczne i charakteryzuje się takimi symptomami, jak obniżenie wyników sportowych, brak postępu, osłabienie zainteresowania treningiem, rozdrażnienie lub apatia, zmienność nastrojów, brak apetytu, senność w dzień, bezsenność w nocy.

Najskuteczniejszym środkiem zwalczającym zmęczenie jest w y-poczynek. Jak wykazały badania naukowe, okres wypoczynku po jednorazowym zmęczeniu składa się z dwóch faz. W pierwszej fazie następuje gwałtowny powrót do stanu wyjściowego, w drugiej przebiega wolniej i organizm wraca do normy po dłuższym okresie czasu. W związku z tym bardziej skuteczne jest stosowanie wielu przerw krótkich niż kilku przerw dłuższych.

Stosując wypoczynek należy pamiętać, że zdolność do pracy •/.mienia się fazowo zarówno w czasie kilku dni, jak i bezpośrednio po pracy. Duży wysiłek fizyczny może obniżyć zdolność do pracy nawet na okres kilku dni i dopiero potem organizm wraca do stanu wyjściowego. Po odpoczynku następuje trwająca kilka dni faza zwiększonej wydolności (superkompensacja), potem wydolność organizmu powoli wraca do stanu wyjściowego. Zaleca się rozpoczynanie pracy powtarzanej właśnie w fazie superkompensacji.

W praktyce sportowej bardzo często mamy do czynienia z tzw. aktywnym wypoczynkiem, który polega na tym, że w czasie przerwy wypoczynkowej (odpoczynek określonych grup mięśniowych) pracują inne grupy mięśniowe, nie zaangażowane poprzednio. Ta forma wypoczynku okazała się skuteczniejsza od przerwy całkowicie biernej. W treningu sportowym aktywny wypoczynek stosuje się najczęściej w otoesie przejściowym. Zawodnicy zaprzestają wtedy ćwiczeń specjalistycznych, lecz wykonują inne ćwiczenia, umożliwiające pełny wypoczynek bez cofania się nabytych cech wytrenowania.

i. ODNOWA PO WYSIŁKU FIZYCZNYM ¹)

Wszystkie typy wysiłku fizycznego towarzyszące procesowi treningowemu prowadzą do zmęczenia. Można by inaczej powiedzieć, że celem treningu jest między innymi racjonalne doprowadzanie do zmęczenia i kierowanie nim. Przez kierowanie objawami zmęczenia rozumieć należy przede wszystkim umiejętność stosowania odpowiednich środków powodujących szybkie ich ustępowanie. Do najbardziej prostych i naturalnych zaliczyć należy odpoczynek. Najprostszym miernikiem ustępowania zmęczenia po wysiłku fizycznym jest gotowość organizmu do ponownego wykonywania takiej samej lub większej pracy. Jak wykazała praktyka, kierowanie odpoczynkiem nie jest bynajmniej takie łatwe. Przez nieumiejętne sterowanie odpoczynkiem i pracą dochodzić może do zaniżania lub zawyżania planowanych obciążeń, co w konsekwencji może powodować zachwianie procesu trenowania.

Od ostatnich lat wielu naukowców zajmuje się problemem przyśpieszania fizjologicznych procesów wypoczynkowych ustroju. Wobec dużych obciążeń treningowych chodzi o jak najszybsze przygotowanie zawodnika do następnych treningów lub zawodów bez uszczerbku dla zdrowia i bez hamowania narastania formy. Została określona koncepcja, rodzaje i formy odnowy biologicznej oraz metody jej stosowania.

Odnowa biologiczna jest to więc świadome działanie na ustrój

1

Rozdział „Odnowa po wysiłku fizycznym” opracowano głównie na podstawie książki Ireny Lisewskiej: „Odnowa biologiczna sportowca” wyd. „Biblioteka Trenera" PKOl, Warszawa 1971.