DSC00044 (28)

-    ^/cawczesnego zużycia części maszyn i narzędzi

aH+b

gdzie: Z - zużycie względne . Ff-f^dfdość a, b - stałe.

^ Oczywiście, wartość dopuszczalnego zużycia zależy od charakteru pracy części ‘współpracuj ących, a także od ich wielkości, W mechanizmach precyzyjnych wartości dopuszczalnych luzów są mierzone w mikrometrach i tego samego rzędu bę-dz|f dopuszczalne zużycie części, natomiast dopuszczalne zużycie np. ogniw gąsienicy dużej koparki jest rzędu kilku milimetrów.

ijMfezanie

*' Pełzanie materiałów polęga na tym, iż przy długotrwałych naprężeniach, mniejszych od granicy plastyczności, następuje, ich. trwałe odkształcenie (wydłużenie), a w końcu zniszczenie. Odtetałće^ę Spełzania Jh| funkcją naprężeń, czasu . i temperatury, przy czym każdy materiał ma temperaturę graniczną, powyżej której, przy wystarczającym poziomie naprężeń; zacżyha.się proces pełzania. Dla metali temperatura ta wynosi (0,3-0,4) T, (temperatury topnienia), a dla ceramiki (0,4-0,5) T_t. W przypadku polimerów mamy _vtżW. temperaturę mięknięcia, decydującą o tym, iż temperatura pracy wi»|^p^polimir^I kompozytów ©osnowie polimerowej nie powinna przekraczać JjŚ^3|M§^^Dełzanie niektórych polimerów iObserwujemy już w temperaturze pokojowej?, .

Związek temperatury, powyżej której metale i ceramiki pełzają, z temperaturą topnienia wynika z faktu, iż istotnymi elementami procesu pełzania są: ruchliwość dyslokacji (w szczególności tzw. wspinanie dyslokacji) oraz dyfuzja. Oba te procesy silnie zależą od temperatury topnienia materiału¹.

Przebieg pełzania można zilustrować wykresem przedstawiającym wartość odkształcenia w funkcji czasu. Na tak uzyskaną krzywą, przypominającą kształtem wykres zużycia, składają się: etap pełzania początkowego, pełzania ustalonego oraz pełzania przyspieszonego.

Najważniejszy, charakterystyczny dla danego materiału i warunków pełzania jest okres pełzania ustalonego. Jego szybkość jest tym większa, im wyższa jest iStaperatura i naprężenie, przy czym zależności te nie są liniowe i wzrost tych pa-'tametrów, a szczególnie temperatury, radykalnie przyspiesza pełzanie.

W trzeciej, końcowej fazie pełzania następuje kumulacja uszkodzeń struktury materiału, a w szczególności pojawiają się w niej pustki, będące rezultatem kondensacji wakansów. W stalach o dużej wytrzymałości, a więc z reguły mniej plastycznych, uszkodzenia pojawiają się już przy wydłużeniu względnym rzędu I9t>.

W końcowym stadium pełzania, tuż przed powstaniem przełomu, wspomniane pustki szybko się powiększają, osiągając wielkość kilku lub więcej mikrometrów