DSC00069 (43)

f

kwą, /jitiwim pod komenda swego uwielbianego wodza stawał mę/mr w bitwach pod Połonką, Mohylewem i nad rzeką Kasią krótkie przerwy mtędry wałkami wypełniały biesiady, pijatyki t przyjaciółmi i pojedynki Kiedy niepłatne wojsko zbuntowało się i zawiązało konfederację w 1661 roku. Pasek mc przystąpił do /wiąziu święconego i udał się do domu. podczas powrotu do chorągwi Czarrueck icgo, walczących z Moskwą na Litwie i Białorusi, /ostał oskarżony przez dworzanina królewskiego Jana Mazepę o sprzyjanie „związkowym" i uwięziony w Grodnie. Po oczyszczeniu się z zarzutów przed królem Janem Kazimierzem i senatorami otrzymał dowództwo eskorty przydanej posłom moskiewskim Przeprowadził poselstwo od Wiążmy do Wan/awy przysparzając sobie sławy i me zapominając o napełnieniu swej kiesy. Za godne wywiązanie się z powierzonej funkcji przystawa otrzymał Pasek od króla sowitą nagrodę, którą odebrał w Wilnie po niebezpiecznych perypetiach. W „krwawych Marsa zabawach” uczestniczył pamiętnikarz po raz ostatni podczas wojny domowej. Stanął . niechętnie po strome króla, bo w duchu życzył zwycięstwa marszałkowi wielkiemu koronnemu Lubomirskiemu jako obrońcy rzekomo zagrożonej złotej wolności szlacheckiej. Bratobójcza bitwa pod Mątwami głęboko zapadła mu w pamięć

W 1667 roku, po jedenastu latach służby, opuścił Pasek szeregi wojskowe i powrócił w rodzinne strony,. Swatani na różne strony przez krewnych t przyjaciół, mając trzydzieści lat ożenił się z czler-d/MStos/escioktmą wdową Anną z Kemiszowskich łącką, matką wekiorga dzieci Usprawiedliwiał (en raptowny ożenek pierwszym wrażeniem, ża wdowa natenczas widziała się młodą", ale znacznie większe zalety widział chyba w jej majętności miała dożywocie na In Smogorjtów w województwie sandomierskim i dzierżawiła dwie wsie w Krakowskiem

Rozpoczął więc Pasek spokojny ziemiański żywot, gospodanuąc na roli Nie ustrzegł się jednak kłopotów. Jako przybysz z ubogiego Mazowsza był lekceważony przez krakowską szlachtę. Na swój sposób szybko poradził sobie z dzielnicowymi uprzedzenuimi: „dopio-ro tego w łeb, tego w nos, (ego po płecach i tak ęi uczyniłem sobie pokój^ Znacznie więcej zmartwień przysparzały liczne pasierbico, które trzeba było wyposażyć, umieszczając w klasztorach łun wydając Za mąż. Ziemiańskie zajęcia | dzierżawy, plony, ceny na zboża spławiane Wisłą do Gdańska, ulubione myśbwsiwo i oswaianie zwierząt I niemal bez reszty wypełniają lata gospodarowania W sprawach publicznych udzielał się Pasek tylko od czasu do czasu MlllSllI ważniejszych sejmów [ na elekcji Michała Korybuta Wi-śniow*-. kiego W 1672 roku jako deputat konfederaci! 1 woje wódz

|

twa krakowskiego wyruszył pod Gołąb w ohrwuc król* „Pusta" Podczas konfederacji goiąhskiej dowodził oddziałem pospolitego ru saenia wyprawionym przeciwko Tatarom Na odhacz Wiednia Już tut wyruszył.

Tak przedstawia się burzliwy „dukt Życia*¹ Jana Chryiostoma Pask a z Gosławic nakreślony prsm niego samego w pamiętnikarskim zapisie Zapisie niepełnym, Ni pozbawionym pocaątkttwyęh i H oowych kart w podniszczonym rękopisie pochodzącym | XVIII g, Niepetnokć tego wizerunku jest jednak znacznie większa Otrzymało smy bowłom wzorcowy portret dzietnego żełntcwą me saczędritocgo swej krwi w obronie ojczyzny, ubywstela służącego gorliwie królowi i Rzeczypospolitą) oraz poczciwego aiemiatuna Dzięki żmudnym poszukiwaniom archiwalnym historyków t odnafe»ot\vch skt sądowy* i wyłania się drugi wizerunek Ukazuje postać pamiętnikami w jakże kontrastowych ciemnych barwach jako pieniacza. warchoła i iwan turnika, ujawnia sprawy, które Pasek w swoich Pumięłalkuch przemił-cza łub wspomina tylko półgębkiem. Jgk wynika i doku meritów sądów krakowskich w tatach 1667 -17(11 procesował *tę na piawro i lewo: z własciciełami wat, które dzierżawił, c klasztorami, do których oddawał swoje pasteibioe, / pasierbem o Smogorzńw Jfggęfl j kilku nasi u procesów ciągnął się przez dziewięć lat, a powałem zatargu była krową ukradziona jednemu g poddanych Paska Krewki M a/ui również sam wymierzał sobie sprawiedliwość lalerremem obucha zabił szlachcica OófYlt owakiego, najechał na dwoi sąsiada (h oleckie go, innego ciężko pobił, zakonnikom cystersom zabrał poddanego, Nic dziwnego, że ciążyły na ntm wyniki sądowa; aż kilkakrotnie skazany był na wieczystą banicję, czyli wygnanie z kraju i tylko ówczesnemu bezprawiu zawdzięczał, ft iue musiał opuścić Polaki i spokojnie zakończył tycie I 170) roku*

Porównanie dwóch wizerunków posiaci Paska dowodii, « ohra-przedstawiony na kartach PamifWłMw został odpowiednio wyretu szowany Pamiętnikarz praystępując do spisywania wspomnień pod koniec swego życia w łatach I6W 16u6, | wię, 3 perspektywy kilkudziesięciu łat, dokonał selekcji faktów pomijając ta, która mogły rzucić cień na wyidealizowany portret człowieka poczciwego I tutaj powstaje nieunikniona wątpliwość Jh| przemikzał tak wiele, jeśh wyolbrzymiał i „kokuyaowar swoje wyczyny 1 sukcesy, m jak można mu wierzyć? CVy przedstawione w mhm wydarzenia E życia pamiętnikarz* nie są tytko wytworem jego bujnej fhniazjt? X jednak znajdujemy potwwidzenie wiarygodności Paskowy rełmji mazdę wszystkun mamy lu ffl czyiiK-ma E pamiętnikiem, i więc subiektywnym odtworzeniem lego wszystkiego, co znajdowało sg 9 kręgu