DSC00141 (23)

2. BIAŁKA

Białka to jedne z najważniejszych składników komórki. .Są to związki wielkocząsteczkowe, zbudowane z aminokwasów połączonych wiązaniem peptydowym. Białka to wielkocząsteczkowe poii-peptydy, których masa cząsteczkowa jest większa niż 10 000 daltonów (Da). .Peptydy o niższej masie cząsteczkowej nazywane są oligo-peptydami.

Masę cząsteczkową wyraża się w atomach jednostkowych masy -daltonach (Da). Atomowa jednostka masy równa się 1/12 części masy

atomu węgla C.

Organizmy roślinne, a także drobnoustroje, same dokonują syntezy białek w sposób bezpośredni z prostych związków azotowych, zaś organizmy zwierzęce syntetyzują białka z aminokwasów.

2.1. STRUKTURA BIAŁEK

Wiązanie peptydowe (amidowe) ..powstaje .. .w., „reakcji grupy aminowej jednego aminokwasu i grupy karboksylowej ..drugiego aminokwasu.

A	A	0 ,0 / / -
c—0	c-o	c c-o
łijN-ĆH |	h^-Ah	+ I NIA 1 — H3N-CH ^CH + H^O 1 1
R	R,	1 R R,
Kolejność, czyli	sekwencja aminokwasów w białku-, stanowi strukturę

pierwszorzędową. Wiązanie peptydowe ma budowę planarną, to znaczy połączone atomy węgla i azotu tworzą wiązanie w jednej płaszczyźnie, pozostałe zaś wiązania umieszczone są pod określonymi kątami.

2.1.1. Struktura wtórna białek

Sposób, w jaki łańcuch polipeptydowy jest usytuowany w przestrzeni, opisują I poziomy uporządkowania strukturalnego: struktura drugorzędowa, trzeciorzędowa i czwartorzędowa.    •---—

□ Struktura drugorzędowa

nej. tak zwany a-heliks. Typowym przykładem takiego białka jest a-keratyna.

Rys.l. Struktura a-heliks łańcucha polipeptydowego

Rys. 2. Struktura p-keratyny

2.    Struktura. p_r_inaczej_zwana dywanoyyą_<_harmonijkową lub Jeż strukturą pofałdowanej kartki, Jęst.ona charakterystyczna.dla.jy<eiatyny_!

3.    Stry ktura. białek .tkanki łącznej - kolagenu i elastyny. Ponieważ nie ma możliwości tworzenia struktury a-heliks ani też struktury P-kera-^-tyny w białkach kolagenu, występuje struktura heliks, ale o bardzo dużym skoku, przy czym trzy takie łańcuchy skręcają się wokół siebie, tworząc strukturę przypominającą linę.