DSC00201

PRAONItNir, 11 ICHNIM WCIIOAS',Uiny^ 106

nastawiono (córka oberżysty I pracownica pocą pleniło za Jego okulary).

Niezdecydowanie Człowieka-Szczura ma oczywiście *uu ciyzn. ad wiród czynników obywających tu ważną ^ J**' mniemane) pragnienie ojca, aby Człowiek-Szczur poiiu^ ,¹^ na damę’ oraz dwojakie życzenie pacjenta, by z jednej strolT^' wollć ojca, a jednocześnie .utrzeć mu nosa*. Przez cale j_w j cle oJciIk r>le akceptował damy z W>eónia. To jeden z powocl^ ^ których wyjazd do Wiednia I zobaczenie się z nlq byty ^ ^ na. Jednocześnie Czk||szczur wierzy, te pipo wspo_ni^' kobiety w miejscowości Z- jako te pochodzą z klasy nitezZ!** $a prawdopodobnie łatwymi zdobyczami seksualnymi, co pow by mu na bezwstydne igranie na postrzeganym ojcowski^ wszelkiej satysfakcji seksualnej,⁵⁷    '³*^le

Tak oto Człowiok-Szczur bezwiednie konstruuje dla siebie u ację, która w pewnym sensie idealnie pasuje do (postrzegano ojcowskiego Prawa - zakazu wszelkiej satysfakcji seksualnej zko-bletami. Człowiek-Szczur jest bowiem całkowicie niezdolny do J boru miedzy Wiedniem, a Z-. Nie potrafi podjąć żadnego konkretnego działania, czerpiąc zamiast tego .satysfakcje zastępcy z torturowania samego siebie - ze swoistej mentalnej masturba ^i.Jegopragnienłeobracasiówokółtego.czesopjdec.jafcn^ ma Cdowiek-Szczur - zabronił.

Kuzynka, wybrana na przyszłą małżonkę, nie odgrywa w tym symptomie żadnej roli. Faktem jest jednak, że Człowiek-Szczur & pada na chorobę uniemożliwiającą mu zdobycie wykształcenia, co jest wstępnym warunkiem zaślubin postawionym przez ojca dziewczyny (str. 50). Postępowanie Człowleka-Szczura dowodzi jego odmowy ustąpienia domaganiom ojca, a wiec odmowy .podarowania' ojcu przyjemności. Co wiecej, wiele obsesyjnych myśli pacjenta do tyczy karania, czy wrącz uśmiercania ojca.

pomocami

m AMi#

Choć Człowiek-Szczur w znacznym stopniu zrezygnował z bezpośredniej przyjemności seksualnej w życiu, to wciąż starał ślą znaleźć jej trochę tu, trochę tam. Nie był jednak w stanie otwarcie przeciwstawić się życzeniom ojca I nie poślubił kobiety, z którą mógłby taką przyjemność czerpać.^w Zamiast tego angażował sie w potajemne związki z pielęgniarką w sanatorium, w którym poddawany był hydroterapii, a czas

DIAIIKTYKA flAflNUNIA 107

kuchennymi Wciąż fantazjował przy tym o zdobyciu szacunku swojego ojcu (dlii przykładu, ucząc się późno w nocy otwierał czasami drzwi wyobrażając sobie, że duch ojca przyszedł I obserwuje ciężko pracującego syna), lecz Jednoczenie starał się potwierdzić własną seksualność (w tej samej fantazji, w której duch ojca obserwuje go studiującego, Człowiek-Szczur staje naprzeciw lustra I patrzy na swojego penisa w stanie erekcji, str, 54), Zarówno zachowanie, jak i fantazje Czlowleka-Szczura (choć dużo bardziej skomplikowane I wielopłaszczyznowe niż je przedstawiłem) wskazywały, je wciąż żałował on poświęcenia własnej, seksualnej przyjemno-gcl: w żadnym wypadku nie pogodził się z kastracją.

W pracy /liter skończona I nieskończona Freud sugeruje, że psychoanaliza neurotyków w swoim koócowym etapie trafia na .skałę kastracji', na punkt, poza który poznanie analityczne nie sięga. Analiza może nas doprowadzić do odkrycia kastracji - do odkrycia poświęcenia własnej satysfakcji na życzenie rodziców -ale często nie Jest w stanie pomóc nam w wykonaniu kolejnego kroku."

Używając terminologii lacanowsklej powiedzielibyśmy, że analł-zant oddał jakieś joufssance rodzicielskiemu Innemu, ale nigdy nie przestał tego żałować, Wciąż jest .zaślepiony' tą stratą I odmawia (w swojej ekonomii psychicznej) Innemu czerpania radości z tego, co oddal, czerpania korzyści z poświęconego przez podmiot Joub sance. .Tak, zrezygnowałem z tego, ale - Boże broń - od teraz nie zrobię nic, o co mnie prosicie!', Neurotyk może co do Joty spełniać domagania rodziców (wziąć ślub, mleć dzieci, podążać ścieżką kariery .narzuconą' przez rodziców), ale nie pozwoli, by rodzice o tym wiedzieli: .Zrobiłem, o co prosiliście, ale nie dam wam satysfakcji dowiedzenia się o tymi', Uraza nie odchodzi w zapomnienie, .Mol rodzice zabrali ml coś bardzo cennego, ale wyrównałem rachunki: sprawiłem, że będą przez to cierpieć, będę Im to wypominał przez dziesięciolecia i nigdy nie pozwolę by o tym zapomnieli',

Każda nerwica pociąga za sobą pełna urazy postawę wobec satysfakcji Innego. Neurotyk złożył ofiarę (w przoctwleflstwle do psy-chotyka, Jak zobaczymy w rozdziale 7), ale tuż pod nosem Innego staro się .wydrzeć* jakąś satysfakcję rekompensującą to poświęcenie. Masturbacja, kradzieże, oszustwa, przekraczanie prędkości,