DSC00210 (26)

7—ł—teircrzy

Związki należące, do. tri.oz i. tętroz nie są w zasadzie uważan.e_za monosacharydy wfaściwę,_gdyż nie. mogą tworzyć wewnętrznych hemiacetali. Znaczenie tych związków polega przede wszystkim ną tym, że dały podstawę systematyce cukrowców, a także występują jąjja metabolity w przemianach komórkowych, Aldozą nalężącąjJo trioz jest aldehyd glicerynowy, ,który może występować w dwóch formach. Izomerycznych: D i L, Większośćsacharydów występujących w przyjdzie należy do szeregu D.

7—ł—teircrzy

V°

^hn/°

HC-OH

I

CH,0H

HO-CH

I

CH-OH

forma L    forma D

aldehyd glicerynowy

.Aldehyd glicerynowy posiada węgiel asymetryczny, wykazuje .tyiji samym czynność optyczną.

Aldehyd D-glicerynowy i L-glicerynowy nazywa się izomerami optycznymi. Aldehyd D-glicerynowy skręca płaszczyznę światła spolaryzowanego .w,prawo, i jego skręcalność właściwa [a]^⁰ wynosi +13,5°, natomiast aldehyd L-glicerynowy - w lewo i jego [a]*⁰ jest

równa -13,5°. £pni.ęważ izomery D i L aldehydu glicerynowego pozostają, względem siebie jak lustrzane odbicia, nazywa się je enancjomerami. Mieszanina równych ilości enancjomerów jest optycznie nieczynna i określa się ją mianem racematu, oznaczając symbolem DL.

Należy pamiętać, że przynależność do szeregu D i L nie jest równoznaczna z kierunkiem skręcalności, ponieważ związki kpnfiguracji D mogą skręcać płaszczyznę światła .spolaryzowanego w ięwo.. i ...odwrotni e.^S kręcą I ność płaszczyzny światła spolaryzowanego jest bowiem wynikiem asymetrii cząsteczki.

Najprostszą ketotriozą jest dihydroksyaceton, który jest związkiem optycznie nieczynnym.

Do bardziej znanych tetroz należą D(-)-treoza, D(-)-erytroza, D(+)-tetruloza.

H 0	H 0	’CH«OH I ^2
V
I	I	c=o
HO-C-H	H—C—OH	I

CHfOH	CH2OH	CHgOH
D(+) treoza	D(-) erytroza	D(+) tetruloza

Z-wymienionych trioz i tetroz żadnej nie spotyka się w stanie wolnym. Aldehyd glicerynowy i dihydroksyaceton występują jako estry fosforanowe w przemianach węglowodanów.

Fosforany D-erytrozy i D-tetrulozy występują w komórkach jako metabolity w cyklu pentozowym oraz fotosyntezie.

I W niektórych roślinach znajduje się. mezoerytrytol;. jest . to alkohol powstający podczas redukcji erytrozy.

Triozy nie tworzą form cyklicznych, nie tworzą ich również ketotetrozy. Jedynie aldotetrozy mogą dawać furanowe układy cykliczne.

5.1,2. Pentozy

nukleinowych.		CH,OH l I
		H—C—OH
CHjOH OH	CHjOH OH	I
	P°-J	H—C—OH
"TT OH OH	OH	H—C—OH 1 CH^Otł

|J-D (-)-ryboza (ł-D (-J-deoksyryboza    D-rybitol

,fclajk.ątdzięj znanymi przedstawicielami pentoz są P~D (-)-ryboza i P-D. (-)-2-deoksyryboza, które występują jako składniki kwasów