DSC00343 (7)

fjO ¹¹    M\n

Tabela 18.18. Zmiany aktywności enzymów w wybranych schorzeniach wątroby

	AspT	MAT	LDH	ALP	1 GGT	t ■ H
Ostre zapalenie wątroby	'PM	1 M*i*	1 *	j j i* lub N	1 +
Przewlekłe zapalenie wątroby	M	M	n	3	I 'Pi*	mm
Uszkodzenie poalkoholowe wątroby	|	p	i*	N	i*'Pi*	H
Cholestaza	'MubN	i*	^N	'Pi*	i*M i	H
Marskość wątroby	MubN	"MubN 1	'MubN	i*i*		1
Nowotwory wątroby	"MubN 1	'MubN	Mi*	M	i* Mi* I	H

komórkowych powodują przesuwanie białek i enzymów z obszaru hepatocyta do przestrzeni pozakomórkowej (osocza). Dlatego też oznaczanie aktywności enzymów w osoczu jest podstawą diagnostyki biochemicznej wątroby.

Najważniejszymi enzymami w diagnostyce schorzeń wątroby są aminotransferaza alaninowa (ALT) i asparaginianowa (AST), dehydrogenaza mleczanowa (LDH), choli-nesteraza (ChE), fosfataza alkaliczna (ALP), y-glutamylotransferaza (GGTP). Charakterystyka wymienionych enzymów została przedstawiona w rozdz. 7.

Przy wykrywaniu ognisk w przebiegu chorób wątroby pewne znaczenie ma mito-chondrialna dehydrogenaza glutaminianu GLDH. Enzym ten wykorzystuje się do obliczenia stosunku sumy aktywności amino-transferaz ALT i AST do aktywności GLDH. Niskie wartości (ALT+AST)/GLDH mają znaczenie rokownicze przy rozpoznanym przewlekłym agresywnym zapaleniu wątroby. Ostatnio, w związku ze znacznym rozwojem techniki biopsji cienkoigłowej wątroby, znaczenie enzymatycznego wskaźnika martwicy hepatocytów zmniejszyło się.

W tab. 18.18 przedstawiono zmiany aktywności poszczególnych enzymów w wybranych schorzeniach wątroby.

W enzymologii istnieje wiele enzymów, których zmiany aktywności związane są z uszkodzeniem kanalików żółciowych. Należą do nich 5’-nukleotydaza (5’-NT), amino, peptydaza leucynowa (LAP), ALP GGTP.

W praktyce jednak w diagnostyce cholesta. zy wykorzystuje się jedynie ALP oraz GGTP

1QA 3

I O •

Wirusowe zapalenie wątroby

Hepatitis, czyli zapalenie wątroby, może być wywołane przez różne czynniki, np. wirusy, bakterie, toksyczne dla wątroby związki chemiczne, w tym niektóre leki. Wirusy są najczęstszą przyczyną zapalenia wątroby, a wśród nich zapalenie to wywołują wirusy zapalenia wątroby typu A, B, C, D, E, G, wirus cytomegalii, Epsteina-Barr, opryszczki zwykłej typu 1 i 2 i in.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) jest wywoływane przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV). Wirus ten należy do grupy enterowirusów. Jego materiałem genetycznym jest cząsteczka jednoniciowego RNA otoczona białkową otoczką (kapsyd), która składa się z kilkudziesięciu cząsteczek

Ryc. 18.2. Algorytm diagnostyczny w przypadku hiperbili-rubinemii.

AST ALT 4*4*4* ALP N GTP N Hb N MCV N

AST N ALT N ALP ^/T4' GTP ^4* Hb N MCV N

AST * ALT '<* ALP N GTP N Hb ^ MCV N

czterech różnych białek. Zakażenie tym wirusem jest przenoszone drogą pokarmową. HAV ma prawdopodobnie bezpośrednie działanie hepatotoksyczne.

Najwcześniejszym markerem zakażenia jest pojawienie się wirusa w surowicy i kale, co następuje po 1-2 tyg. od zakażenia i trwa około 3-4 tyg. Rutynowym testem diagnostycznym jest jednak oznaczenie przeciwciał anty-HAV IgM w surowicy, które pojawiają się 18-41 dni po zakażeniu i utrzymują przez kilka miesięcy. W okresie zdrowienia pojawiają się anty-H AV IgG, które początkowo współistnieją z anty-HAV IgM i nie zanikają prawdopodobnie do końca życia, będąc dowodem odporności (ryc. 18.3). Uszkodzenie miąższu wątroby w czasie WZW A prowadzi do wzrostu aktywności ALT w surowicy i ewentualnie pojawienia się żółtaczki „prostej” lub nawet cholestatycznęj, która utrzymuje się od kilku dni do kilkunastu tygodni. Aktywność ALT w surowicy narasta, a wskaźnik de Ritisa (AST:ALT) obniża się na 2-14 dni przed żółtaczką, która pojawia się (czasami żółtaczka może w ogóle nie wystąpić) w 3-5 tyg. od zakażenia. Niezależnie od nasilenia objawów ostre zakażenie HAV kończy się zwykle samowyleczeniem i nie przechodzi w postać przewlekłą.

18.4.3.2.

Wirusowe zapalenie wątroby typuB

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) jest wywoływane przez wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV). HBV należy do hepadnawirusów. Wirion HBV ma kształt okrągły i składa się z rdzenia (nukleokap-sydu) zawierającego - DNA wirusa (HBV-DNA), polimerazę DNA (pDNA) spełniającą również rolę odwrotnej transkryptazy, białko otoczki kapsydu oznaczane jako HBcAg i białko oznaczane jako HBeAg, którego funkcja nie jest w pełni poznana, a obecność w surowicy świadczy o aktywnej replikacji wirusa. Rdzeń opłaszczony jest białkiem HBsAg. W surowicy osób, u kórych zachodzi replikacja HBV, występują równolegle pełne wiriony zwane cząstką Dane’a, wiriony niekompletne, a także kuliste lub tubulame cząstki HBsAg - białka, które jest produkowane w nadmiarze.

Zakażenie tym wirusem jest przenoszone drogą pozajelitową. WZW B może mieć różny przebieg kliniczny. Najczęściej przebiega bezobjawowo, w około 25% wy-