DSC00319 (14)

816

Jerzy Stachura • PATOLOGIA CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO

Tabela 18.8. Przyczyny owrzodzeń jelita cienkiego

Infekcje

bakterie

grzyby

pasożyty

wirusy

Zmiany zapalne

Choroba Leśniowskiego-Crohna Jejunoileitis acuła Zmiany błony śluzowej Enteropatia glutenowa Nowotwory Chłoniaki Raki Mięsa ki

Nowotwory przerzutowe Niedokrwienie Toksyny Bakteryjne Mocznica

Zespoły związane z nadkwasotą Zespół Zollingera-Ellisona Uchyłek Meckela

Owrzodzenie w gastroenteroanastomozie Leki Arsen Złoto Rtęć

Niesterydowe leki przeciwzapalne Chlorek potasu Kortykosteroidy Szkoda popromienna Zespół Behęeta Wrzód trawienny

Zespół odrzucenia gospodarza GVH

tromycyna powoduje ponadto biegunkę, zwiększa perystaltykę oraz hamuje resorbcję z jelita. Niektóre chemioterapeutyki mogą prowadzić do nietolerancji laktozy.

❖ Inne leki mogą powodować vasculitis lub zmniejszać przepływ krwi przez ścianę jelita. Tak np. cyklosporyna powszechnie używana w prowadzeniu chorych po transplantacjach uszkadza nie tylko nerki, ale i jelito (a w nim drobne naczynia). Duże stężenia soli potasu poprzez skurcz mięśniówki naczyń mogą być przyczyną ischemicznych owrzodzeń, a potem zwężeń. Z dawniej stosowanych leków znane były owrzodzenia i masywne krwawienia po przewlekłym leczeniu naparstnicą. Dochodziło do tego wskutek proliferacji komórek śródbłonkowych naczyń wnikających z krezki do ściany jelita. Doustne środki antykoncepcyjne mogą spowodować zakrzepicę żyły krezkowej górnej. Do zwężenia naczyń i zmniejszenia przepływu krwi może doprowadzić kokaina. Występują gwałtowne bóle brzucha i krwawa biegunka. Może dojść nawet do głębokich owrzodzeń i perforacji jelita.

♦> Jeszcze inne leki, zwłaszcza chemioterapeutyki, mogą prowadzić do masywnej apo-

ptozy komórek krypt jelitowych. Nabłonek n wierzchni jelita staje się mniej dojrzały, kosmu krótsze, szersze, mogą wystąpić owrzodzeni¹ Po odstawieniu leku dochodzi do masywne*' narastania liczby mitoz jako wskaźnika szybki regeneracji. Takie zmiany utrzymują się p_r2p^J około 2 tygodnie. Zapalenie i poszerzenie naczy* utrzymuje się jednak przez około miesiąc. ^

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (podob nie jak w żołądku) wywołują zmiany w jelicie cienkim. Są to drobne nadżerki krwotoczne jpf większe owrzodzenia. Zmiany takie rozwijają _Si₆ u 60-70% pacjentów przewlekle zażywających aspirynę. Dodatkowo aspiryna może powodować tworzenie przeponowopodobnych sfałdowań błony śluzowej prowadzących do zwężeń jelita,

BIEGUNKI

I Większość biegunek pochodzących z jelita cienkiego wynika z nagłego działania entero-toksyn (uwalnianych z rozpadających się bakterii) albo innych czynników uszkadzających szczyt kosmków jelitowych z ich funkcją absorpcyjną.

♦ Bakteryjne zakażenia charakteryzujące się uwalnianiem toksyn prowadzą do objawów dyzenterii (gorączka i częste, bolesne i krwiste stolce o małej objętości, z domieszką śluzu i gra-nulocytów).

♦ W przeciwieństwie do tego inwazyjne bakterie prowadzą do zapalenia jelita grubego i obfitej, wodnistej biegunki.

♦ Trzecim typem zakażeń jest wnikanie mikroorganizmów do kępek Peyera, węzłów chłonnych, skutków systemowych (np. gorączki) i powrotu do jelit.

Przykładem działania wcześniej uwolnionych toksyn jest klasyczne zatrucie pokarmowe (Słaphylococcus aureus, Escherichia coli).

Enterotoksyczne bakterie to np. cholera czy wspomniana w części ogólnej i poniżej biegunka podróżnych.

Inwazyjne bakterie (Shigella, Salmonella) powodują owrzodzenia ściany jelita.

Choroby zakaźne. Choroby te zostały już omówione w rozdziale 9. Tutaj wspomnimy tylko niektóre aspekty chorób infekcyjnych jelita cienkiego. Musimy zacząć od stwierdzenia, że zaburzenia mogą dotyczyć samej ilości flory bakteryjnej, jak i jej składu. Taka jest sytuacja po leczeniu antybiotykami. Odradzająca się flora jelitowa może mieć radykalnie inny skład niż