65483 Prze pok3194

816    Jeny Stachura • PATOLOGIA CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO

Tabela 18.8. Przyczyny owrzodzeń jelita cienkiego

Infekcje

bakterie

grzyby

pasożyty

wirusy

Zmiany zapalne

Choroba Leiniowskiego-Crohna Jejunoi/eitis ocuła Zmiany błony iluzowej Enteropatia glutenowa Nowotwory Chłoniaki Raki Mifsaki

Nowotwory przerzutowe Niedokrwienie Toksyny Bakteryjne Mocznica

Zespoły związane z nadkwosotą Zespół Zollingera-EIłisona Uchyłek Meckela

Owrzodzenie w gastroenteroonastomozie Leki Arsen Złoto

Niesterydowe leki przeciwzapolne Chlorek potasu Kortykotterofdy I Szkodo popromienna Zwpół Behęeto ■Wrzód trawienny

pOł odrzucenia gospodarza GVH

tromycyna powoduje ponadto biegunkę, zwiększa perystaltykę oraz hamuje resorbcję z jelita. Niektóre chemioterapeutyki mogą prowadzić do nietolerancji laktozy.

v Inne leki mogą powodować omculitis lub zmniejszać przepływ krwi przez ścianę jelita. Tak rip. cyklosporyna powszechnie używana w prowadzeniu chorych po transplantacjach uszkadza nie tylko nerki, ale i jelito (a w nim drobne naczynia). Duże stężenia soli potasu poprzez skurcz mięśniówki naczyń mogą być przyczyną ischemicznych owrzodzeń, a potem zwężeń. Z dawniej stosowanych leków znane były owrzodzenia i masywne krwawienia po przewlekłym leczeniu naparstnicą. Dochodziło do tego wskutek proliferacji komórek śródbłonkowych naczyń wnikających z krezki do ściany jelita. Doustne środki antykoncepcyjne mogą spowodować zakrzepicę żyły krezkowej górnej. Do zwężenia naczyń i zmniejszenia przepływu krwi może doprowadzić kokaina. Występują gwałtowne bóle brzucha i krwawa biegunka. Może dojść nawet do głębokich owrzodzeń i perforacji jelita.

❖ Jeszcze inne leki, zwłaszcza chemiote-rapeutyki, mogą prowadzić do masywnej apo-ptozy komórek krypt jelitowych. Nabłonek powierzchni jelita staje się mniej dojrzały, kosmki krótsze, szersze, mogą wystąpić owrzodzenia. Po odstawieniu leku dochodzi do masywnego narastania liczby mitoz jako wskaźnika szybkiej regeneracji. Takie zmiany utrzymują się przez około 2 tygodnie. Zapalenie i poszerzenie naczyń utrzymuje się jednak przez około miesiąc.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (podobnie jak w żołądku) wywołują zmiany w jelicie cienkim. Są to drobne nadżerki krwotoczne lub większe owrzodzenia. Zmiany takie rozwijają się u 60-70% pacjentów przewlekle zażywających aspirynę. Dodatkowo aspiryna może powodować tworzenie przeponowopodobnych sfałdowań błony śluzowej prowadzących do zwężeń jelita.

BIEGUNKI

Większość biegunek pochodzących z jelita cienkiego wynika z nagłego działania entero-toksyn (uwalnianych z rozpadających się bakterii) albo innych czynników uszkadzających szczyt kosmków jelitowych z ich funkcją absorpcyjną.

♦    Bakteryjne zakażenia charakteryzujące się uwalnianiem toksyn prowadzą do objawów dyzenterii (gorączka i częste, bolesne i krwiste stolce o małej objętości, z domieszką śluzu i gra-nulocytów).

♦    W przeciwieństwie do tego inwazyjne bakterie prowadzą do zapalenia jelita grubego i obfitej, wodnistej biegunki.

♦    Trzecim typem zakażeń jest wnikanie mikroorganizmów do kępek Peyera, węzłów chłonnych, skutków systemowych (np. gorączki) i powrotu do jelit.

Przykładem działania wcześniej uwolnionych toksyn jest klasyczne zatrucie pokarmowe (Słaphylococcus aureus, Escherichia coli).

Enterotoksyczne bakterie to np. cholera czy wspomniana w części ogólnej i poniżej biegunka podróżnych.

Inwazyjne bakterie (Shigella, Salmonella) powodują owrzodzenia ściany jelita.

Choroby zakaźne. Choroby te zostały już omówione w rozdziale 9. Tutaj wspomnimy tylko niektóre aspekty chorób infekcyjnych jelita cienkiego. Musimy zacząć od stwierdzenia, że zaburzenia mogą dotyczyć samej ilości flory bakteryjnej, jak i jej składu. Taka jest sytuacja po leczeniu antybiotykami. Odradząjąca się flora jelitowa może mieć radykalnie inny skład niż