DSC00419 (6)

IV OBYCZAJ DWORSKI

działy wał na otoczenie dodatnio i pobudzająco. Częściej jednak by! on ogniskiem ucisku, krzywdy, a nieraz gniazdem egoistycznych instynktów i bezkarnych zbrodni. A wtedy budził dokoła grozę, nienawiść. żądzę zemsty.

Zależnie od upodobań i kaprysów feudalnego pana znajdowała też na jego dworze oparcie sztuka i nauka. Od surowości, prostoty i prymitywizmu życia mas ludowych odbijał najczęściej rażąco tryb życia dworskiego, urozmaicony szeregiem uroczystości, zabaw, uczt, polowań, uświetniony muzyką, tańcem i pieśnią na tle warownych siedzib w stylu romańskim, gotyckim, renesansowym, w końcu ba-i rokowym.

/Kultura rycerska i obyczaj dworski rozwinęły się szczególnie w XII i XIII w. na dworach połud-

aiowej Francji i Sycylii, a w XIV w. między innymi także w Burgundii^Życie towarzyskie skupiało się tam w dużej sali,⁴ niezbędny był też ogród, zwyczajnie przy murach obronnych położony. Rycerskie igrzyska, muzyka, tańce, wędrowni śpiewacy, błęd-I ni rycerze-poeci, opowieści i baśni urozmaicały ze-1 brania. Obok innych zajęć podejmowano też roz-1 trząsania subtelnych kwestii z teorii „miłości dwor-1 nej". Uczestniczyły w tych zebraniach również kobiety. ale ich wykształcenie i towarzyska swoboda były jeszcze bardzo ograniczone, był to więc udział przeważnie bierny.

Włoskie dwory renesansowe. Z prowansalskich ków rycerskich treści i formy życia i obyczaju

dworskiego przeniosły się szybko wraz z instytucją rycerstwa do innych krajów, gdzie służyły za wzór na dworach panujących, dygnitarzy i wielmożów, przeobrażając się zależnie od miejscowych, warunków. Przeszczepione rychło na ziemię włoską, w zaraniu renesansu wezbrały tu w niejednym wypadku poza brzegi jego treścią ideologiczną, jego rozległą problematyką, syciły się jego sztuką i nauką, odbijały w sobie jego szerokie zainteresowania intelektualne.

Te odbiegające już daleko od średniowiecznego ładu przeobrażenia, to unowocześnienie wielu dworów we/włoszech północnych i środkowych dokonywało się tym łatwiej, że feudalizm nie ciążył tu tak bezwzględnie na ludności w kraju rozbitym ne mniejsze państwai państewka. Nie uznawano tu tal jak gdzie indziej dziedziczności przywilejów. Ni tyle pochodzenie społeczne, ile wartość osobisti energia, rzetelny talent otwierały drogę do zaszcz¹ tów, godności i sławy. Przodującą klasą nie było wcale rycerstwo, osiadające po miastach, częs próżniącze i gnuśne, ale mieszczaństwo oświecoi przedsiębiorcze, ambitne a skupione po wielu ze bą współzawodniczących ośrodkach miejskich, gate, uprzemysłowione, opierały^ one swoją gos darkę na nowoczesnych już, wczesno kapitalista nych zasadach, prowadziły handel nieraz na ę pejską skalę. Wspaniale rozkwitał w nich mec sztuk i nauk, krzewił się w nich humanizm. 2 świeckie, doczesne skrzyło się od uroków i uc