DSC00444

Tablica 2. Wzmocnienie konfliktu lub współpracy

JKonflikt .    Współpraca

Dóstateczka ilość"

Podejrzliwość M    Postawy    ► Zaufanie

Niezgodne —-—— Wartości - ■?*“ '~^J— 'ffe- Zgodne

Niestabilny -<Tr"r--—r Wewnętrzny -■ ••• v-~-— >» Stabilny • stan stron j

Odrzucana •<—---Hierarchia Prestiżu -Akceptowana

Stereotyp ■<- — - - Postrzeganie    >- Zgodnie ^

z rzeczywistością

Praktyka społeczna wymyka się jednak tgk klarownym schematom. Każdy może wskazać przykłady przenikania się elementów konfliktu i konkurencji w zantagonizowanych środowiskach, gdzie dochodzi do pogwałcenia reguł właściwych dla /czystej konkurencji

Podejrzliwość i środki nacisku odgrywają niebagatelną rolę we wszystkich stadiach konfliktów, mogą konflikt-wzmacniać lub lago-

wfk

Podejrzliwość kieruje uwagę w stronę form uznawanych za niedopuszczalne i spotykających się na ogół z moralnym potępieniem. Może tóbyć:

•    prowadzenie uzgodnień z pominięciem wyznaczonych reprezentantów stron,

•    zatajenie istotnych zmian sytuacji wbrew wcześniejszym uzgod-

•«s nieniom, - -

•    zawiązywanie szerszych koalicji z wykorzystaniem argumentów strony przeciwnej (odwracanie sytuacji),

•    sięganie po pomoc ekspertów angażowanych już przez przeciwnika, aby podważyć ich bezstronność i wyeliminować ze sprawy lub wywołać poruszenie i nadmierną ostrożność w kręgach spe-cjalistów, prowadzącą do generalnej odmowy pomocy którejkolwiek stronie konfliktu,

•    wytwarzanie dokumentów nieautentycznych, puszczanych w obieg przez nieznane osoby (tzw. fałszywki),

•    pogwałcenie terminarza czynności wzajemnych i przyspieszanie lub gra na zwłokę,

•    uprawianie polityki faktów dokonanych dla wymuszenia ustępstw lub zaciemnienia obrazu konfliktu bądź nawet eskalacji napięcia,

•    kwestionowanie umocowania pełnomocników strony przeciwnej,

•    uchylanie się od skutków czynności podjętych przez własnych re-

, prezentantów,

•    stawianie warunków pozornych albo przyjmowanych jako oczywiście niemożliwe do spełnienia przez kogokolwiek.

Środki nacisku obejmują szerokie spektrum możliwości, poczynając od perswazji wykorzystującej powiązania nieformalne (koligacje rodzinne z ludźmi władzy, przenoszenie zobowiązań z innej sfery działalności itp.), poprzez groźbę i szantaż¹, aż do formalnego sprowadzenia na przeciwnika kontroli państwowej i zewnętrznej interwencji instytucjonalnej. Szczególnie modna jest interwencja realizowana na drodze pozaparlamentarnej przez indagowanych o pomoc posłów i senatorów.

Instytucja interpelacji i zapytań poselskich ogranicza aktywność interwencyjną do kręgu spraw w skali kraju najważniejszych. Aktywność członków parlamentu w innych formach może czasem nosić cechy zawoalowanego wsparcia jednej ze stron konfliktu. Wsparcie takie jest zupełnie nie do zakwestionowania z pozycji formalnych, jeżeli poseł lub senator nie nadaje swojemu wystąpieniu charakteru interwencji, lecz świadomie ogranicza się do zapytań o stan sprawy - do czego ma prawo. Od wyrobienia społecznego i świadomości prawnej adresata takiego wystąpienia zależy, czy aktywność parlamentarzysty spowoduje tylko „rachunek sumienia” uczestnika (uczestników) konfliktu i ewentualną korektę dostrzeżonych (bądź wytkniętych) błędów, czy też wystąpienie zostanie przyjęte jako dyrektywa od wpływowej osoby, a może nawet jako ostrzeżenie lub pogróżka.² Posłowie i senatorowie mają przywilej otrzymania odpowiedzi na skargi w terminie 14 dni (zob. art. 237 § 2 Kpa).

W strukturze organizacyjnej organów centralnych mieszczą się komórki skarg, listów, interwencji (nazwy są różne, nie wyłączając nawet słowa „kontrola”). Legalność działania i formy pracy wielu z nich nasuwają poważne wątpliwości z punktu widzenia porządku prawnego

1

   Pomijam tu obszerną problematykę (typologia zjawiska i oceny prawnokarne) blokady dróg publicznych i zakładów pracy, naruszenia miru i okupacji pomieszczeń instytucji państwowych, prawa do strajków. Zob. w tych sprawach uwagi W. Kuleszy, op. cit., 1110-221 i proponowane przezeń źródła.

2

   Wielokrotnie zdarzyło mi się mieć w ręku dokumenty, w których treści poseł wręcz wykłócał się i żądał konkretnego załatwienia sprawy (rozstrzygnięcia konfliktu) pod dyktando jednej ze stron. W dodatku nie znał dobrze tej sprawy, był tylko pośrednikiem.