100w80

104 BIBLIOGRAFIE WAŻNE DLA BADAŃ LITERACKICH - LITERACKIE

się wydaną książką lub współpracą z ważniejszymi czasopismami literackimi; jeśli pisarz ten rozwijał wcześniej jakąś twórczość literacką, zamieszczony zostaje wykaz utworów drukowanych w latach poprzednich. Wyselekcjonowane materiały zachowywane są w kartotekach i udostępniane zainteresowanym;

3) uwzględnianie w szerszym stopniu poloników zagranicznych, i to zarówno utworów literackich i rozpraw w języku polskim, jak też prac w językach obcych o literaturze polskiej (w 1966 r. liczba informacji tego typu zwiększyła się do 1200);

4) w związku z rosnącym znaczeniem środków masowego przekazu objęcie rejestracją od rocznika 1966 również dokumentów audiowizualnych: a) płyt z nagraniami utworów literackich oraz płyt muzycznych z pieśniami do tekstów literackich, b) radiowych i telewizyjnych nagrań (na taśmach magnetofonowych lub taśmach telerecordingu zachowanych w archiwach Polskiego Radia i Telewizji) utworów literackich przeznaczonych specjalnie lub adaptowanych do realizacji radiowej i telewizyjnej, c) polskich filmów fabularnych przeznaczonych bądź na duży ekran, bądź do telewizji;

5) poszerzenie od rocznika 1966 materiałów dotyczących teatru, przez notowanie wszystkich wystawianych sztuk (bez względu na to, czy ukazały się o nich recenzje w prasie).

Opis bibliograficzny. Opisy, sporządzane z autopsji, obejmują, jeżeli chodzi o dzieła zwarte, następujące elementy: nazwę autora, tytuł oraz podtytuł, współpracowników (tłumacz, przedmówca, ilustrator), oznaczenie wydania, wyliczenie tomów ewentualnie części, adres wydawniczy (miejsce, rok wydania, wydawca), objętość, serię wydawniczą i numer serii. Przy tłumaczeniach na języki obce przed tytułem przekładu podawany jest tytuł oryginału. Opisy utworów publikowanych w czasopismach wymieniają autora, tytuł i ewentualnie podtytuł, tytuł pisma (w skrócie), numer i strony. Pseudonimy i kryptonimy są w miarę możności rozwiązywane.

Opis zasadniczy uzupełniają adnotacje wyjaśniające i zawartościowe; w opisach artykułów umieszczono je po cytacie wydawniczej w nawiasach graniastych; w opisach dzieł zwartych — od nowej linii, mniejszą czcionką. Przy pierwodrukach wydań samoistnych zbiorów poezji, nowel jednego autora, podobnie jak i przy wydawnictwach zbiorowych, podawana jest zawartość tomów wraz z wyliczeniem wszystkich utworów.

Oprócz pozycji jednostkowych, jakie tworzą opisy wydawnictw zwartych, występują w bibliografii pozycje zbiorowe, które w odniesieniu do tekstów literackich zawierają następujące grupy utworów jednego autora drukowanych w czasopismach i wydawnictwach zbiorowych: a) wiersze (poprzedzone skrótem W:), b) utwory prozą, w tym także reportaże i felietony (poprzedzone skrótem P:), c) teksty paraliterackie, ale tylko w przypadku pisarzy wybitniejszych (artykuły na tematy nie literackie, przemówienia i wypowiedzi okolicznościowe itp.); w opisach z zakresu krytyki literackiej oraz piśmiennictwa z dziedziny nauki o literaturze pozycje zbiorowe zawierają: a) książki

wraz z recenzjami o nich (podawanymi po skrócie: Rec.:), b) artykuły i recenzje dotyczące tych samych tematów; nazwy tych tematów umieszczone są na początku pozycji rozstrzelonym drukiem (przy recenzjach dzieł literackich na początku podawany jest rozstrzelonym drukiem tytuł dzieła, następnie po skrócie: rec.: — recenzje danego dzieła w układzie alfabetycznym).

Ze względu na przejrzystość bibliografii, a także z przyczyn oszczędnościowych dokonywane były kilkakrotnie (zwłaszcza od rocznika 1957, wyd. 1962) pewne zmiany w technice opisu bibliograficznego. Do ważniejszych należą: a) skrócenie do inicjałów imion wszystkich autorów z wyjątkiem haseł osobowych i indeksu osobowego, b) zrezygnowanie z podawania tytułów recenzji, a nawet tytułów artykułów ogólnych, jeśli nie charakteryzują bliżej zawartości pozycji, i zastępowanie ich zwięzłymi adnotacjami, c) stosowanie zbiorczych opisów utworów pozaliterackich (np. [Artykuły polityczne]) i mniej ważnych utworów literackich ([Wiersze dla dzieci), [Utwory satyryczne]), d) usunięcie określenia gatunku z podtytułów utworów zamieszczonych w czasopismach, e) w cytatach wydawniczych oznaczanie (od rocznika 1960/1961) tytułów czasopism skrótami literowymi, usunięcie formuł : nr oraz s., i wprowadzenie między cyfrą numeru a strony dwukropka, f) ograniczenie adnotacji: zrezygnowanie z informacji o datowaniu i dedykacji utworów, jeśli nie jest w niej podane nazwisko, z opisywania zawartości zbiorków literackich z wyjątkiem trudno dostępnych. Równocześnie jednak wzrosła dbałość o możliwie precyzyjną kwalifikację merytoryczną materiału oraz o zamieszczanie dodatkowych informacji faktograficznych, jak np. w hasłach osobowych poprzedzanie grupy nekrologów szczegółową datą zgonu pisarza, a w poddziale Życie literackie podawanie przy pozycjach dotyczących literackich konkursów, zjazdów i nagród informacji o organizatorach, miejscowości i dacie, osobach nagrodzonych itp.

Układ. W każdej z dwu serii „Polskiej Bibliografii Literackiej” zastosowany został odmienny układ materiału. W rocznikach 1944/1945 — 1949 cały materiał dzielony jest na dwie zasadnicze części: I. Teksty, II. Opracowania. W każdej z tych części wyróżniono dwa działy: 1. Literatura polska, 2. Literatury obce (najpierw literatury narodów ZSRR, potem, w porządku alfabetycznym, literatury innych krajów). W obrębie części I pozycje szeregowane są alfabetycznie według haseł autorskich w ramach literatur poszczególnych krajów; w części II zastosowano systematyzację rzeczową. Opracowania dotyczące literatury polskiej dzielone są na pięć poddziałów: 1. Historia literatury i' krytyka literacka, 2. Teoria literatury i krytyki. Językoznawstwo, 3. Nauki pomocnicze, 4. Teatr i film, 5. Organizacja nauki o literaturze. Dalszy wewnętrzny podział Historii literatury i krytyki literackiej oparty jest na periodyzacji literatury: w roczniku 1948: Od średniowiecza do połowy XVIII w.; Oświecenie, romantyzm, pozytywizm '. Naturalizm, Młoda Polska', Dwudziestolecie międzywojenne', Literatura współczesna-, w następnych rocznikach: Literatura staropolska', Oświecenie, romantyzm; Literatura lat 1863—1939; Literatura współczesna. Inne poddziały zostały rozbite na bardziej