DSC00484 (13)

Orzeszkowej, w której uderza ogromna obfitość zdań wielokrotnie złożonych, powiązanych przeważnie na zasadzie hipotaksy. Najpoważniejszy rolę odgrywają wśród nich przede wszystkim zdania przyczynowe, dalej celowe, skutkowe i w sporym stopniu warunkowe.

Intelektualizm i dyskursywność publicystycznego toku wczesnych utworów Orzeszkowej sprawia, że narracyjne i interpretacyjne przedstawienie świata powieściowego góruje nad przedstawieniem symbolicznym i obrazowym mimo dużej metafory-zacji stylu. Intensywność obrazów-symboli osłabiana jest przez komentarz, dydaktyzm wyklucza technikę skrótów i niedomówień

Omówione tu elementy poetyki powieści tendencyjnej nie znikną całkowicie w późniejszych okresach twórczości Orzeszkowej. Rozwój jej techniki pisarskiej zmierzać jednak będzie do ograniczenia bezpośredniego dydaktyzmu, do osłabienia po-jęciowości na rzecz większej obrazowości przedstawienia powieściowego świata. W poważny sposób rozwiną się istniejące jedynie w zalążku w ostatnich powieściach omawianego okresu cechy stylu realistycznego, dążenie do nastawienia stylu powieści na większe zbliżenie do normy języka potocznego. Kierunek ten zapowiadają teoretyczne uwagi artykułu O powieściach T. T. Jeża, stanowiące zarówno podsumowanie, jak i próbę przełamania poetyki powieści tendencyjnej kształtującej oblicze dorobku literackiego Orzeszkowej we wczesnym okresie jej twórczości

INDEKS NAZWISK