DSC00598

\ĄĄ ___ Zoja Jaroszewicz-Piereslawcew

storii drukarstwa na Ukrainie pt. Ukraińskie knigowidannjaz witoki, rozwitok problemy, (Lwów 2002). Niestety, ten znakomity ukraiński historyk dalej przy okazji analizowania dorobku z oficyn działających w okresie I Rzeczypospolitej zapomina, że Ukraińcy nie posiadali wówczas własnej państwowości i że dorobek ich drukarstwa to także polskie dziedzictwo. W syntezie zabrakło wykorzystania nowych źródeł archiwalnych.

Inwentarz Wielkiego Księstwa Litewskiego również doczekał się opracowania i to w języku polskim przez Z. Jaroszewicza- Pieresławcewa pt. Druki cyryti-ckie z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI—XVIII w. (Olsztyn 2003).

Jeszcze inny kierunek badań to opracowania poszczególnych zagadnień w publikacjach z pogranicza nauk. Do takich należy m.in. książka Aleksandra Naumowa: Wiara i historia. Z dziejów literatury cerkiewnosłowiaiiskiej na ziemiach polsko-litewskich (Kraków 1996). Autor dokazuje ważności komponentu tradycji bizantyńsko-ruskiej w kulturze dawnej Rzeczypospolitej, twierdzi, że jest on wyraźniejszy, niż to się potocznie wydaje. Na ziemiach państwa polsko-litewskiego sprzed 1569 r. i w Rzeczypospolitej Obojga Narodów piśmiennictwo ruskie zajmowało znaczącą pozycję.

Rozprawa Jana Stradomskiego, Spór o „wiarę grecką| w dawnej Rzeczypospolitej (Kraków 2003), oparta jest na prawidłowo dobranych, rzadkich i trudno dostępnych źródłach. Przedstawia intelektualne bogactwo obu kultur bizantyńskiego Wschodu i łacińskiego Zachodu. Jest to studium analizujące literaturę okresu unii brzeskiej (1596) i jej wpływu na religijną, polityczną, kulturową i obyczajową płaszczyznę życia obywateli XVI, XVII i XVIII w. Autor w sposób interesujący ukazał na piśmie rywalizację dwóch kultur w ramach jednego organizmu państwowego, jakim była Rzeczypospolita.

Z kolei Marzanna Kuczyńska w publikacji Ruska homiletyka XVII wieku w Rzeczypospolitej. Ewolucja gatunku - specyfika funkcjonalna (Cyryl Sta-wrowiecki: Ewangelia pouczająca, Rachmanów 1619; Joannicjusz Galatowski, Klucz rozumienia, Kijów 1659) (Szczecin 2004) zaproponowała typologię gatunkową oraz przeprowadziła ciekawą analizę funkcjonowania dwu ważnych dla epoki ruskich zbiorów kaznodziejskich, wymienionych w tytule. Omówiła ich rolę w odrodzeniu Cerkwi i umocnieniu przeprowadzonych reform oraz polemikę wyznaniowo-polityczną. Przykłady posłużyły autorce ukazaniu miejsca i roli homiletyki prawosławnej w rozległejszych procesach kształtujących piśmiennictwo oraz kulturę ruską wielonarodowej I Rzeczypospolitej¹⁴. Praca inicjuje ogólniejsze badania. Autorka sugeruje, że należałoby w pierwszej ko-

m

Ur

W.

PN

Sn

Ni