DSC00613

On «*)»;/<Sck.i »p«ykanych pierwotnych zaburzeń prowadzących do uszkodzenia komórki

— hImm przemian prowadzących do wytwarzania energii, głównie procesów oksyda-liMsj fosforylacji prowadzących do wytwarzania ATP,

iM/kiti/mir unik rury błon komórkowych, co prowadzi do zaburzeń w homeostazie sulai rldlsiirmr) komórki.

/alKit/eniM procesów syntezy białek, w tym głównie białek enzymatycznych i stmktunl-Hydr Ma syntezy innych makrocząsteczek.

•jt/t od zenie aparatu genetycznego, w tym głównie mechanizmów reperacyjnych.

W pu /aikowym okresie uszkodzenia zmiany są uchwytne jedynie za pomocą badań bioche-/iiy (i W miarę icls postępowania mogą one znaleźć odbicie w obrazie morfologicznym idunsmatym w mikroskopie elektronowym, a później także świetlnym. Zaawansowane zmiany wywołane różnymi czynnikami prowadzą do podobnych zmian morfologicznych obseraowa-nyih w mikroskopie elektronowym. Świadczy to o tym. że działanie różnych czynników dopro-wail/a » pewnym momencie do ogólnego rozkojarzenia przemian w komórce, dających określo-*** zmiany w jej ulirastmkturze. Zmiany te opisano szczegółowo w uszkodzeniu wywołanym nirmakmenimn. Przykładowo przemawiają za tym obserwacje daleko posuniętych /mian w ko-inrui * li mic<nta sercowego w przypadku eksperymentalnego zawału, w komórkach wątrobowych pizy zatruciu czterochlorkiem węgla, w komórkach HeLa po zakażeniu ich wirusem polio •««/ /lniany w komórkach nowotworowych płynu jamy otrzewnej po zadziałaniu na nie przed*-Ciałami cyiolnycznymi Obserwowane czasem różnice w poszczególnych przypadkach uszko-•I" ń dSf zt| najczęściej czasu wystąpienia oraz stopnia nasilenia poszczególnych zmian.

Hula jonów wapnia w uszkodzeniu komórki

W ostatnich latach podkreśla się istotną rolę jonów wapnia w procesie uszkodzenia i śmierci komórki /. przeprowadzonych eksperymentów wynika, że w wielu przypadkach prowadzących do uszkodzenia błony komórkowej w sposób pośredni czy bezpośredni, decydujące znaczenie dla tiul szyi li losów komórki mają jony wapnia. Stwierdzono w hodowlach komórkowych, że czynnik i, któir us/kad/.uja komórki przy prawidłowym stężeniu jonów wapnia w środowisku, są słabo r h k i y wm- lub nieefektywne przy znacznie obniżonym stężeniu jonów wapnia. Stwierdzonotel zr nieodwracalne uszkodzenia lub śmierć komórki wywołać można przez podanie jonofotów wapnia tup. A 23187), a efekt ten jest hamowany przez dodanie czynników blokujących transport Jonów wapnia do komórki (np. chloropromazyna). Z tych i wielu innych doświadczeń wysnuć ii u iz nu wniosek, że wzrost stężenia jonów wapnia w komórce jest bezpośrednio odpowiednia; zu szybkie dojście komórki do punktu bez powrotu. Jak wiadomo, stężenie jonów wapnia w komórce wynosi ok. 10 do lO^mol/l, a w płynie międzykomórkowym od !0*^} do 10~*mol/l. I.isnr wic> jest. żc uszkodzenie błony komórkowej musi prowadzić do wzrostu stężenia jonów wapniu w uszkodzonej komórce. Nie jest to jedyny mechanizm dalszego uszkodzenia, alezpew-no(t 14 mający bardzo istotne znaczenie. Dla lepszego zrozumienia opisany zostanie mechanizm wzrostu stężenia jonów wapnia oraz ich znaczenie w komórce uszkodzonej niedotlenienia) nys 212). Niedotlenienie powoduje niedobór ATP i zmniejsza wydajność pompy wapniowej, kun sekwencja lego jest wzrost stężenia jonów wapnia w cytoplazmie i dalej aktywacja zależnych od jonów wapnia lipaz (fosfolipaza A i lizofosfolipaza) oraz ATPazy. Niezależnie od tego niedotlenienie uszkadza syntezę fosfolipidów (niedobór nienasyconych kwasów tłuszczowych) koniec/nych do odnowy błony komórkowej i wewnętrznej błony mitochondrialnej. Te wszystkie