DSC00699

CNE Ngl*

14

Wa»_t

w płatkach kwiatów, owocach i liściach, dzięki czemu przybierają one różne odcienie barwy od | czerwonej do niebieskiej. Typowymi przedstawicielami tych związków są: pelargonina. cyjanina. idaina. wiolanina. Odcięli zabarwienia zależy nie tylko od struktury aglikonu. ale również od pH Środowiska: w środowisku kwaśnym antocyjany mają barwę czerwoną, w zasadowym—niebieską

Glikozydy flawonowe są pochodnymi trójpierścieniowego układu — flawonu. który tworzy I związki z cukrami prostymi (glukozą, galaktozą, ramnozą). Są to barwniki żółte, dość często występujące w różnych organach roślinnych (kwiaty, korzenie, owoce, nasiona, liście) i w drewnie. Najpospolitsze z nich to: chryzyna. apigenina, lutelina. kemferol i kwercytyna. Należy podkreślić, że antocyjany i flawony występujące w soku wakuolamym stanowią grupę barwników odrębną od barwników chlorofilowych i karotenowych zlokalizowanych w chloroplastach (por. rozdz. 26).

Alkaloidy (zasady organiczne, przeważnie zawierające azot w układzie pierścieniowym)

I uważa się za pochodne pirydyny, piperydyny, tropanu, chinoliny, izochinoliny i indolu. Często występują w owocach, nasionach i korzeniach (głównie u roślin dwuliściennych) w postaci soli. rzadko w postaci glikozydów, amidów, estrów lub wolnych zasad. Są związkami przeważnie bezbarwnymi, silnie toksycznymi, mają zastosowanie w lecznictwie. Do powszechnie znanych należą: nikotyna, skopolamina, kokaina, chinina, papaweryna, morfina, narkotyna, kodeina, strychnina.

Garbniki to grupa związków pod względem chemicznym niejednolita. Są pochodnymi wielofenoli. np. pirogalolu, pirokatecholu i kwasów fenolokarboksylowych (galusowego, ciągowego i innych) oraz cukrów. W dużych ilościach występują w korze, korzeniach, kłączach, niektórych owocach, nasionach i liściach, głównie u roślin dwuliściennych. Mają właściwości toksyczne, znalazły zastosowanie w lecznictwie i w przemyśle.

Składniki zapasowe

eaptcaAf⁰ ipn******

l!

MM

M,

A

Składniki zapasowe są magazynowane w różnych organach roślinnych w postaci białek, polisacharydów i tłuszczów. Wakuole, w których zgromadzone są białka w dojrzałych organach zapasowych, nazywane są ziarnami aleuronowymi. Polisacharydami zgromadzonymi w waku-olach są inulina i glikogen. Inulina zbudowana jest z reszt fruktozy, występuje w bulwach i korzeniach kilku gatunków roślin (cykoria, georginia, topinambur). Glikogen, którego podstawową jednostką budulcową jest glukoza, występuje u roślin niższych — grzybów, bakterii i sinic. Tłuszcze zostały stwierdzone w wakuolach grzybów; sporadyczne występowanie tych związków w wakuolach roślin wyższych nie zostało jednoznacznie wykazane.

Ontogenen wakuol aleuronowych (ziaren aleuronowych)

m

We wczesnych stadiach rozwoju ziarna aleuronowe przypominają wakuole. Znane są dwie drogi powstawania wakuol aleuronowych:

—    z dużych wakuol, które ulegają rozpadowi na mniejsze, a te następnie przekształcają się w ziarna aleuronowe;

—    z krańców cystern siateczki śródplazmatycznej ziarnistej, które ulegają rozszerzeniu w wakuole, a te z kolei odłączają się od siateczki śródplazmatycznej.

Powstawanie ziaren aleuronowych obejmuje trzy procesy: syntezę białek, transport i składowanie w wakuol i. Stwierdzono, że w syntezie tych białek uczestniczą polirybosomy związane

443