DSC00701 (6)

Jest w niewielkim stopniu uf.ytecf.ny, jeżeli tulnaif I się go do sytuacji monopolistycznej, juk roiwa|ąq| wyżej. Niezbyt sensowne byłoby na priykłnd mówi*, nie o średniowiecznym chrześcijaństwie jako o id*, ologii, mimo śe dla grup rządzących miało ono wiste zastosowanie polityczne, choćby s tej prv>«t«j przyczyny, że chrześcijańskie uniwersum ,,i uuieMkś* wali” wszyscy członkowie średniowiecznego *połv< czeństwa, zarówno poddani, jak ich panowie, Je<|. nakże w kolejnym okresie rewolucji przemysłowej nazywanie chrześcijaństwa ideologią hnrruaiji HI już pewne uzasadnienie, ponieważ burżuary.\ używała tradycji chrześcijańskiej i jej rzeczników do walki przeciwko nowej klasie pracującej, której w większości krajów europejskich nie można było już uważat za ,.mieszkańca" chrześcijańskiego uniwersum.** Nie* zbyt sensowne byłoby też użycie tego terminu, gdy mowa o konfrontacji dwu rożnych definicji rzeczy- i wistośd w kontakcie między cniraiennyitti stwami. na przykład kiedy ktoś chciałby mówit ■ o ..ideologii chrześcijańskiej" krzyżowców przeciwstawiając jej , .muzułmańską ideologię" Sara ceno w. Cechą szczególną ideologii jest raczej to, że w obrębie danego społeczeństwa to samo podstawowe uni-wersum interpretuje się na różne sposoby, w zależności od konkretnych grupowych interesów.

Ideologia jest często przyjmowana przez grupę z powodu określonych elementów teoretycznych, które nadają się do wyrażenia jej interesów. Gdy na przykład grupa biedoty wiejskiej podejmuje walkę przeciwko grupie handlarzy miejskich, która uzależniła ją od siebie, może skupić się wokół doktryny Religijnej podnoszącej cnoty życia z ziemi, potępiają-

Użytecmy przegląd tej problematyki można znaleźć w: Kurt Lenie (ed.), Ideologie.

“»Na temat związków chrzęści ja Aetwa i ideologii burtuazy}* ne) zob. prace Marku i Veblena. Użyteczny przegląd poglądów Marku na temat rellgil można    w antologii Morki 1f «» ;

peta o reUgtt, KSW, Warszawa Mil.

gospodarką pioniężną oraz jej system kredytowy Jako niemoralne \ w ogóle ganiącej luksusy życia W mieścin. Pio chłopów ideologiczna „korzyści” płynąca x takiej doktryny są oczywiste. Dobre przykłady podobnego przebiegu wypadków znajdujemy w historii starożytnego Izraela. Byłoby jednak błędem wyobrażać sobie, że związek między grupami Interesu i ideologią Jest zawsze tak logiczny. Każda grupa zaangażowana w konflikt społeczny potrzebuje solidarności. Ideologie wytwarzają solidarność. Wybór określonej ideologii niekoniecznie musi być związany z jej treścią, może być rezultatem przypadkowych zetknięć. Jest na przykład niezbyt jasne, czy to właśnie wewnętrzne elementy chrześcijaństwa u-cayniły je „interesującym” politycznie dla pewnych grup w czasach Konstantyna. Wydaje się raczej, że chrześcijaństwo (które początkowo było ideologią klasy niższej średniej) zostało wykorzystane do celów politycznych przez wpływowe grupy interesu w niewielkim związku z jego treściami religijnymi. Równie dobrze mogło posłużyć do tego celu coś innego; chrześcijaństwo po prostu było pod ręką w kluczowym momencie podejmowania decyzji. Oczywiście, kiedy ideologia jest przyjęta przez daną grupę (a dokładniej, kiedy określona doktryna staje się ideolo-' gią danej grupy), jest ona poddawana zmianom, stosownie do interesów, które musi wtedy uprawomac-niać. Wywołuje to procesy wyboru i uzupełnień pierwotnego zestawu teoretycznych twierdzeń. Nie ma jednak powodu, aby przypuszczać, że zmiany te muszą wpływać na całość przyjmowanej doktryny. W grę mogą wchodzić duże fragmenty ideologii, które nie mają żadnego szczególnego związku z upra-womacnianymi interesami, ale które są żywo potwierdzane przez grupę będącą „nosicielem” ideologii jedynie dlatego, że opowiedziała się ona za tą ideologią. Posiadaczy władzy prowadzi to w praktyce do popierania swoich ekspertów ideologicznych w całkowicie nieistotnych dla ich interesów sporach