DSC00773

nrotjktmmjo

KOLEJNE STADIA ROZWOJU ZARODKA MYSZY

Ry*. 30 *. Schemat pmptmmv«ne| Kolr)no4ci ekspresji genów odcinka I genomu mytzy. Omy le uczestniczą w kolejnych ■ bach fUwoju myszy (wg Saiei i Jacolwona. I9S4)

Tak więc regulacja ekspresji genetycznej może odbywać się na kilku poziomach kontroli: — 1 przez zmiany ilościowe i jakościowe w informacji genetycznej ftab. 30.2), — przez regulację 1 transkrypcji jako główny mechanizm kontroli rozwoju i różnicowania, ale także przez posttrans- I bypcyjne mechanizmy kontroli biosyntezy (tab. 30.3).

U różnych organizmów istnieją zasadnicze różnice w stopniu odwracałności uzyskanej uprcednio determinacji genomu. W swoich doświadczeniach King i Briggs (a następnie wielu innych badaczy), przeszczepiali do pozbawionego jądra zapłodnionego jaja płaza lub pobudzonego oocytu, jądra komórek embrionalnych oraz jądra komórek ostatecznie zróżnicowanych tego samego gatunku. W ten sposób można zbadać, czy przeszczepione jądra są zdolne do kierowania rozwojem. Stwierdzono, że jądra komórkowe z nabłonka jelitowego kijanek Kenopus laevis wszczepione do pozbawionego własnego jądra jaja mogły dostarczyć informacji genetycznej i zachodził rozwój aż do stadium kijanki, a w sporadycznych przypadkach nawet dłużej, aż do płodnej dorosłej żaby. Doświadczenia tego typu dowodzą, że u płazów jądra komórek zróżnicowanych zawierają pełną informacje genetyczną i są zdolne pod wpływem cytoplazmy jaja podejmować od nowa funkcje, które pełniły kiedyś ich komórki macierzyste. A więc Istnieją przypadki odwracalnej determinacji w rozwoju. Jednakże podobne doświadczenia z transplantacją jąder u ssaków wykazały, że zdolność do kierowania rozwojem zachowują tylko jądra komórek embrionalnych, a więc późniejsza determinacja jest nieodwracalna.

Najważniejszy system kontroli rozwoju dotyczy regulacji aktywacji lub unieczynmania transkrypcji genów. System len jest związany z warunkami umożliwiającymi wiązanie się różnych typów polimcruz RN A na podlegającej transkrypcji nici DNA i rozpoczęcia transkrypcji genów. Transkrypcja ta jest związana z występowaniem odpowiednich czynników uanskiypcyjnych.