DSC00805

{_] rozwinięto przez nasze obyczaje i religię czułość, głębsza serca ludzkiego znajomość i urozmaicona nie znanymi dawnym uczuciami właściwość charakteru, zwracając główną dążność po* «zji na zgłębienie i wydanie' namiętności i poruszeń duszy we wszystkich ich odcieniach, nadały literaturze nowoczesnej wdzięk jej tylko właściwy i wzbogaciły umysł ludzki nowymi skarbami, które nie w wybujałej wyobraźni, ale w głębi serca czerpane, nową człowiekowi wskazywały do szczęścia drogę⁷⁷.

liczne znaki, świadczące o upatrywaniu funkcji poezji w zgłębianiu i prezentacji doznań ludzkiego serca, znaleźć można w metapoetyckich wierszach Kniażni-na, który założenia takie realizował najpełniej w swej liryce. W takiej koncepcji pierwszoplanowym elemen-tem świata literackiego stawał się podmiot czujący i przeżywający. Podmiot ten — człowiek czuły — poddawał analizie własną sytuację w bezdusznym i niedoskonałym świede albo też czynił przedmiotem uwagi samo przeżywanie, wyizolowane z kontekstu wywołujących je doświadczeń. Dążność do podmiotowej introspekcji wyznaczała główne tory rozwojowe liryki, po części także romansu sentymentalnego.

Poezja realizująca te dążenia uznana została za Idealny, acz nie zawsze osiągalny wzorzec przez Kazimierza Brodzińskiego, który negował szczerość i autentyczność wewnętrznego życia ludzi oddalonych od natury:

Ol gdybyśmy mogli pokazać się takimi, jakimi w istocie je-etośmy! lecz nie, wiemy ei nadto, czego nam niedostaje. Musimy wiele mesy ukrywać. Rumieni aas skrycie płaskość serca naszego. Nie śmielibyśmy wyjawić nędzy, próżności naszej i spros-ności osobistaj. Wieńczą* gdy serca ludzkia było świątynię cnót wielkich, czoło jego było tronem szczerości. Małe namiętności zajęły miejsce wielkich uesudów, występki wygnały cnoty, potrzeba było przybrać maskę dła ukrycia wad i namiętności”.

^/uprawianie poezji będącej analizą przeżyć czułego /serca czyniło najczęściej 1 poety samotnego śpiewa-

Waruaurfc, projekt