DSC00807 (4)

F = p*d*2p

Stąd warunek dla piasty

M

4M

^p~'d-fir(d*+d- d'(dl-d*J ^

Wartość dopuszczalnego nacisku powierzchniowego k₀

I

przyjmuje I

jak dla wzdłużnych połączeń kołkowych.

Wreszcie sprawdza się również wytrzymałość kołka na ści

M

ⁿani_e

Naprężenie dopuszczalne przy ścinaniu kołków, przy obciążeniu zmiennym w cyklu tętniącym (k_tj), dla stali St6 przyjmuje się 60 MPa; dla innych gatunków stali o znaku St proporcjonalnie do wytrzymałości. Przy obciążeniu zmiennym w cyklu wahadłowym (k_t0), przy obciążeniu statycznym (Jc_t) i dla kołków karbowych należy tę wartość pomnożyć przez współczynnik podany poprzednio przy obliczaniu wzdłużnych połączeń kołkowych.

Poprzeczne połączenie styczne daje niewielką siłę zacisku i jest niemal trzykrotnie słabsze od promieniowego. W przykładzie na rysunku 5.6c zastosowano kołek stożkowy z naciętym końcem, rozszczepionym — aby zapobiec luzowaniu się i wypadnięciu kołka.

Rysunek 5.6f przedstawia przykład stożkowego kołka ustalającego wzajemne położenie części; w tym celu używa się dwóch kołków, możliwie szeroko rozstawionych.

Połączenia sworzniowe. Sworzniem nazywamy grubszy kołek, zwykłe osadzony luźno i wymagający dodatkowego zabezpieczenia przed przesu^ j nięciem osiowym. Sworznie służą przede wszystkim do budowy przegubów. Często wykonywane są ze łbami. Do zabezpieczenia używa się podkładek i zawleczek' pierścieni i kołków lub pierścieni sprężynujących (rys. 5.7<l-H).

Kształty i wymiary sworzni obejmują normy PN-63/M-83001, 83002;, 83005, 83007 i 83009.

Rozróżniamy połączenia sworzniowe spoczynkowe i ruchowe. W połączeniach spoczynkowych sworznie są pasowane ciasno, w ruchowych — w jednej części ciasno, a w drugiej luźno. Niekiedy sworzeń jest w obu częściach osadzony luźno (tzw. sworzeń „pływający^’)..

Sworzniowe połączenia spoczynkowe, podobnie jak połączenia nitowe, bywają używane do łączenia blach, pasów itp. W celu otrzymania połączenia sztywnego daje się dwa lub więcej swtrzni. Stosuje się sworznie

Rys. 5.7. Rodzaje sworzni i ich zabezpieczeń [6]:a) sworzeń gładki, podkładki i otwory na zawleczki zabezpieczające, b) sworzeń z łbem, pierścień i otwór na kołek zabezpieczający, c) sworzeń wydrążony z łbem, pierścień i otwór na kołek, d) sworzeń gładki wydrążony, otwory na zawleczki, e) sworzeń zabezpieczony sprężynującym pierścieniem zewnętrznym, f) sworzeń zabezpieczony pierścieniem wewnętrznym (strzałkami oznaczono kierunek ściśnięcia pierścienia przy zakładaniu) “

Wciasno pasowane, gładkie lub ze łbami, zabezpieczone za pomocą podkła-Hek i zawleczek lub pierścieni i kołków.

■ Sworzniowe, widełkowe połączenie ruchowe (wahliwe, przegubowe) medstawia_i rysunek 5.8. Sworzeń ciasno paso wany oblicza się n a i n a u i e w przekrojach I (sworzeń dwucięty) z warunku

(7)

IINaprężenie dopuszczalne przy ścinaniu sworzni przyjmuje się takie, wprzy ścinaniu kołków.

tworzeń luźno pasowany, ze względu na możliwość ugięcia — cza się na zginanie. Traktując w przybliżeniu sworzeń jako belkę

flwóch podporach, obciążoną tak, jak to dla uproszczenia przyjęto na Iku 5.8c, obliczymy największy moment zginający M_gnax w przekroju 'zpiecznym II

F M . M WT

M

O mas:

m a 4. IIP

7T'[TtT/~

8

mmi m

8

(8)

irunek wytrzymałościowy przy zginaniu sworznia

Mg max ^ W z