DSC00844

usiłował realizować środkami językowo *stylistyc»ny-mi odwołującymi się do sfery emocji odbiorców i wykraczającymi poza rygorystyczne wymogi zracjonalizowanej retoryki.

VII. Uwagi o dynamice rozwojowej i znaczeniu prądu

W przedstawionej propozycji rozumienia sentymentalizmu jako historycznie skonkretyzowanego prądu literackiego poszukiwaliśmy wyznaczników tego zjawiska w dość rozległym zespole dzieł literackich powstałych w okresie około sześćdziesięciu lat. Jakkolwiek więc główne założenia filozoficzne i estetyczno* -literackie prądu w całym tym okresie stanowiły aktualny punkt odniesienia dla twórczości pisarzy, to jednak literatura sentymentalna podlegała ciągłemu procesowi przemian. O diachronicznych zmianach twórczości decydowały zhrówno okoliczności zewnętrzne wobec procesu literackiego (a były to przecież okoliczności tak niezwykłej wagi, jak utrata niepodległości państwowej i wysiłki wokół jej odzyskania), jak i czynniki spowodowane wewnętrznymi prawidłowościami rozwojowymi. Zróżnicowania typów realizacji założeń sentymentalnych zasadzały się przede wszystkim na każdorazowej akceptacji nieco inaczej pojętej hierarchii celów i funkcji społecznych literatury. Opisane wyżej zadania, jakie Mawiano przed literaturą sentymentalną, ujawniały się w świadomości i twórczości piszących w pewnym uszeregowaniu. W zależności od tego, któremu z tych zadań przyznawano miejsce pierwszoplanowe, różny kształt przybierały realizacje literackie.

I tak wydaje się, że pierwszy okres doświadczeń

it — iQi>r<r»,    289