DSC01161

sycznej postaci pojawił się m.in. w Wielkiej Brytanii oraz krajach skandynawskich.

Model Siemaszki, zwany budżetowym, oparty jest na koncepcji sformułowanej jeszcze w latach trzydziestych przez Mikołaja Siemaszkę, komisarza ludowego ZSRR ds. ochrony zdrowia. Jego podstawową cechę stanowi przyjęcie założenia o pełnej odpowiedzialności państwa i rządu za zdrowie i opiekę zdrowotną. Uprawnienia do świadczeń są w tym modelu prawem obywatelskim. Model Siemaszki oparty jest na czterech głównych filarach: 1) pełny dostęp do ochrony zdrowia dla całej populacji, 2) finansowanie ochrony zdrowia bezpośrednio z budżetu, 3) wyłączność państwowej służby zdrowia, 4) pełny zakres świadczeń całkowicie bezpłatnych dla wszystkich obywateli.

Model ten był praktykowany w ZSRR oraz w krajach satelickich ZSRR. Nie ma w nim miejsca na prywatne ubezpieczenia zdrowotne, bo wszystko bierze na siebie państwo. Dzisiaj już praktycznię, nigdzie nie istnieje, aczkolwiek ślady jego bytności są nadal obecne w krajach post-radzieciach oraz w Europie Środkowej i Wschodniej.

Model rezydualny, zwany inaczej modelem X, zakłada brak odpowiedzialności państwa za opiekę zdrowotną. Na pierwszy plan w związku z tym wysunięta jest zasada odpowiedzialności indywidualnej.

Można powiedzie, że jest on zaprzeczeniem modelu Siemaszki.

Poziom i sposób ubezpieczenia ryzyka utraty zdrowia staje się wyłącznie kwestią wyborów indywidualnych. Nawet jednak w tym modelu organy państwowe odpowiadają za pewne obszary zdrówia publicznego.

Jego charakterystyczną cecha jest pluralizm stosowanych rozwiązali w produkcji usług ochrony zdrowia i ich finansowaniu. Dominujące znaczenie przypisuje się prywatnej służbie zdrowia, zgodnie z zasadą, że sektor ochrony zdrowia jest traktowany jako pole normalnej aktywności ekonomicznej. Za najbardziej reprezentatywnego przedstawiciela modelu rezydualnego może być uznany system opieki zdrowotnej obowiązujący obecnie w USA. W tym modelu mechanizm rynkowy także nie działa w pełni. Jest on wyłączony z opieki zdrowotnej osób znajdujących się w szczególnej potrzebie - biednych, starszych, ułomnych itp., w którym zagrożenia dla życia asekurowane są przez państwo. W pozostałej części obowiązują jednak reguły rynkowe wymagające zakupu ochrony zdrowotnej u prywatnych ubezpieczycieli.

3. Ubezpieczenia zdrowotne w USA

pierwsze polisy zdrowotny pojawiły się w USA w latach pięćdziesiątych XIX wieku. Obejmowały one początkowo ryzyka wypadkowe, a następnie ryzyka ochrony zdrowia. W latach dwudziestych i trzydziestych XX | wieku pojawiły się grupowe ubezpieczenia zdrowotne. Nowym produktem ubezpieczeniowym o wzrastającym znaczeniu są obecnie długoterminowe świadczenia pielęgnacyjne (long term care).

Stany Zjednoczone są jednym z nielicznych krajów wysoko rozwiniętych, w którym brak jest systemu powszechnych publicznych ubezpieczeń zdrowotnycMłOd czasu II wojny światowej zasadniczym składni-f Idem systemu ochrony zdrowia w USA są pracownicze programy ochrony zdrowia sponsorowane przez pracodawców. Ich szeroki rozwój wiązał się początkowo £ restrykcjami płacowymi wprowadzonymi w kraju na czas wojny w obawie przed inflacją i silną konkurencją o pozyski-; wanie pracowników. W tej sytuacji oferta bezpłatnej opieki medycznej stała się popularnym instrumentem polityki kadrowej przedsiębiorstw. W efekcie liczba osób posiadających prywatne ubezpieczenie zdrowotne wzrosła z 2 min w 1940 r. do ponad 100 min w 1955 r. i do 200 min r w 1970 r. W połowie lat sześćdziesiątych nastąpiła istotna zmiana w systemie ubezpieczeń zdrowotnych w USA. Do systemu indywidualnych i grupowych ubezpieczeń prywatnych włączono dwa rządowe programy: Medicaid (1965) oraz Medicare (1966). Aktualny stan organizacyjny systemu ochrony zdrowia w USA przedstawia rysunek 1.

W efekcie udział wydatków publicznych na ochronę zdrowia gwałtownie wzrósł, osiągając w 1996 r. 6,1% PKB i 44% całości wydatków na ochronę zdrowia w kraju¹. Medicaid jest wspólnym programem rządu federalnego oraz władz stanowych adresowanym do osób biednych. Aktualnie objętych nim jest 36 milionów beneficjentów, włączając w to dzieci, osoby starsze, niewidomych, inwalidów oraz korzystających z systemu opieki społecznej. Medicare jest z kolei adresowany do ludzi starszych, którzy osiągnęli wiek ponad 65 lat. Łącznie publicznym systemem ochrony zdrowia objętych jest 80 min osób. Pomimo to ponad 40 min Amerykanów (15,6% całej ludności kraju) nie posiada nadal żadnej ochrony zdrowia.

1

Health Insurance in the United States: on Industry in Transition, JSIGMA”. No 2/ A998, Swiss Re. jw., s. 29. Jest to więc znacznie więcej niż obecne publiczne wydatki na lochronę zdrowia w Polsce.