0086

Systemy polityczne współczesnego świata

organizacyjnej partii politycznej, np. w postaci pojawienia się odrębnych komórek reprezentujących poszczególne grupy społeczne czy też segmenty elektoratu. Mogą pojawić się ogniwa organizacyjne skupiające np. farmerów, kręgi biznesu, robotników bądź kobiety. Ten zabieg „segmentalizacji” struktury organizacyjnej może służyć jedynie celowi zorganizowania członków i aktywistów, a niekiedy i sympatyków, choć znacznie częściej prowadzi on do zjawiska frakcjonalizacji partii, a poszczególne ogniwa uzyskują status jednostek autonomicznych, uczestniczących w procesie podejmowania decyzji wewnątrzpartyjnych. Chodzi więc o zapewnienie im zinstytucjonalizowanego wpływu na jego przebieg i włączenia ich liderów w ramy tzw. dominującej koalicji (wąskiego kierownictwa partii). Partie posługujące się schematem „tożsamości” mogą więc preferować mniej lub bardziej scentralizowany model organizacyjny partii (np. partie klasowe czy etniczne), w którym jednak musi zostać silnie zaznaczony element odpowiedzialności politycznej elity partyjnej oraz pierwiastek legitymizacyjny. W przypadku struktury sfrakcjonalizowanej model organizacyjny partii podlega różnemu poziomowi decentralizacji, a charakter dominującej koalicji zdeterminowany zostaje przede wszystkim wymogiem reprezentatywności interesów wewnątrzpartyjnych. Odpowiedzialność polityczna (wyborcza) elity partyjnej ulega pewnemu rozproszeniu, a to chociażby z racji charakteru oferowanego programu, który staje się bardziej ogólny i oparty raczej na uniwersalnych hasłach i deklaracjach.

Po drugie, organizacja musi zapewnić partii podejmowanie decyzji, i to w dość rozsądnym przedziale czasowym. Skoro partia jest przykładem organizacji rynkowej (zob. wyżej na ten temat), musi dysponować zasobami strukturalnymi pozwalającymi jej na szybkie podjęcie decyzji albo natychmiastową reakcję na zmiany zachodzące w środowisku politycznym (np. na rynku wyborczym). Racjonalna decyzja to również i taka, która zostaje podjęta we właściwym momencie, co gwarantuje partii spodziewane korzyści w wymianie dóbr z otoczeniem. Zjawisko optymalizacji strategii politycznych jest w dużym stopniu uzależnione od organizacyjnych możliwości reagowania partii na przesunięcia w ramach np. rynku wyborczego czy też nawet rynku przetargów koalicyjnych. Gra jest warta zachodu, zwłaszcza w reżimach demokratycznych czy demokratyzujących się, gdyż na poziomie indywidualnych zachowań wyborczych obserwujemy silną tendencję do podejmowania przez wyborców decyzji w ostatniej fazie kampanii wyborczej (wyborcy niezdecydowani). Znacznie wzrasta również odsetek tzw. floating voters, a więc wyborców zmieniających dość często lojalność partyjną. Ta ostatnia kategoria może stać się szczególnym obiektem zainteresowania partii politycznych wówczas, gdy rywalizacja wyborcza charaktery-

82