0203

Systemy partyjne współczesnego świata

w 1991 r. wartość indeksu efektywnej liczby partii wyniosła 10,3, co w praktyce oznaczało istnienie systemu partii małych. W kolejnych elekcjach jego wartość spada -w 1993 r. do poziomu 3,9, a w 1997 r. - do 2,9. Wartości te jednak są dość złudne. Zarówno SLD, jak i AWS mają w zasadzie status koalicji politycznych, w których skład wchodzi szereg organizacji i partii, starających się zachować odrębną tożsamość. Dotyczy to zwłaszcza AWS, gdyż SLD przestał być przynajmniej formalnie koalicją, a stał się jednolitą organizacją partyjną. Możemy więc mówić o fragmenta-ryzacji wewnątrzblokowej, która zdecydowanie bardziej drastyczne formy przybiera na prawicy.

W Rumunii układ dwubłokowy oparty na alternacji władzy ujawnił się dopiero w wyborach w 1996 r. Od 1989 r. rządziły ruchy społeczne i partie polityczne o rodowodzie komunistycznym. Najpierw amorficzny Front Ocalenia Narodowego (FSN), potem Demokratyczny Front Ocalenia Narodowego (FDSN) jako dominująca frakcja powstała po rozłamie w FSN, który w 1993 r. - w wyniku fuzji z dwoma mniejszymi ugrupowaniami lewicowymi - przyjął obecną nazwę Socjaldemokratycznej Partii Rumunii (PDSR). W wyborach w 1996 r. zwyciężyła koalicja centroprawicowa, Demokratyczna Konwencja Rumunii (CDR), stworzona w 1992 r. Po wyborach z 1992 i 1996 r. zostały stworzone gabinety koalicyjne, gdyż żadna ze zwycięskich partii nie dysponowała absolutną większością w Izbie Deputowanych. PDSR zdecydowała się na kooperację z ugrupowaniami ekstremistycznymi i nacjonalistycznymi (głównie na forum parlamentu), m.in. z Partią Jedności Narodowej Rumunii (PUNR) i z Partią Wielkiej Rumunii (PRM). Natomiast CDR stworzyła gabinet wraz z Unią Socjaldemokratyczną (USD) oraz Demokratycznym Związkiem Węgrów (UDMR). Obecność tej ostatniej partii spowodowała wniesienie na poziom przetargów parlamentarnych konfliktu o charakterze etnicznym. Neokomuniści, sprawując władzę, niejednokrotnie dawali do zrozumienia, że funkcjonowanie owej partii jest poważnym zagrożeniem dla spójności terytorialnej kraju. Zresztą nacjonalizm „wiel-korumuński” stal się jedną z zasadniczych strategii politycznych PDSR (świadczy o tym np. dobór koalicjantów), a łon Iliescu - kandydat partii w wyborach prezydenckich w 1996 r. i urzędujący prezydent - oparł swą kampanię na sentymentach nacjonalistycznych, jakby żywcem przeniesionych z okresu komunistycznego.

Układ dwubłokowy pojawił się również w Chorwacji i na Słowacji, ale w obu krajach ma on odmienny podtekst od przedstawionych wcześniej. Podstawowy konflikt nie przebiega między ugrupowaniami neokomunistycznymi a partiami centroprawicowymi, wywodzącymi się z dawnej opozycji antykomunistycznej, lecz przybiera formę konfrontacji tendencji zachowawczych, etatystycznych i niedemokratycznych

199