Systemy partyjne współczesnego świata
2000 r. wybory potwierdzały dominację PSS, a jej kolejni liderzy piastowali urząd prezydenta (Leopold Senghor do 1980 r. oraz Abdou Diouf od 1981 r.). W wyborach parlamentarnych w 1998 r. PSS zdobyła ponad 66% mandatów w Zgromadzeniu Narodowym, zaś kolejna pod względem siły parlamentarnej partia, Senegalska Partia Demokratyczna (PDS), kontroluje jedynie ponad 16% miejsc. Zasadą stało się tworzenie przez PSS czysto jednopartyjnych gabinetów. W porównaniu do wielu wcześniej przedstawionych reżimów politycznych, zakres dominacji PSS w Senegalu przyjmował raczej formę umiarkowaną, choć w pełni uzasadniał kwalifikację systemu partyjnego jako układu z partią dominującą. Wartość indeksu efektywnej liczby partii wyniosła w wyborach w 1998 r. 2,1, co sugerowałoby istnienie raczej zbalanso-wanego układu bipolarnego. Jednak taki w rzeczywistości nie istniał, a to za sprawą charakteru opozycji parlamentarnej. Prosty rachunek arytmetyczny (zsumowanie zdobyczy partii opozycyjnych) wskazuje, że opozycja może stanowić istotną alternatywę polityczną dla PSS. Jednak jest ona bardzo sfargmentaryzowana, a w wyborach w 1998 r. tylko dwie partie zdobyły więcej niż 10 mandatów. Z 11 ugrupowań reprezentowanych w parlamencie aż 6 dysponuje tylko po jednym mandacie. Warto również zwrócić uwagę, że PSS w sposób prawie że doskonały kontroluje stworzony przez siebie układ patronażu. Jego struktura, oparta na relacjach między centrum a wspólnotami komunalnymi, stanowi doskonały przykład instrumentu w rękach partii, pozwalającego na stabilizowanie pożądanych form zachowań politycznych. Jest to zresztą dość typowe zjawisko w krajach, w których przetrwały partie polityczne jako istotne ogniwo w „państwowym” procesie decyzyjnym, nie ograniczając się jedynie do wypełniania funkcji symbolicznych czy „fasadowych”. Z podobnym zjawiskiem mamy przecież do czynienia np. w Botswanie, Zambii czy nawet w Tanzanii. W przypadku Senegalu dominacja partii rządzącej była determinowana przez jeszcze jedną okoliczność, dość ściśle związaną ze zjawiskiem patronażu - liderzy partii rządzącej mają możliwość wykorzystania zasobów państwa jako sposób zjednania sobie marabutów, liderów organizacji religijnych znanych jako islamskie braterstwa. Jest to bardzo istotne, po pierwsze dlatego, że elity tych organizacji kontrolują nieformalne układy i powiązania w kraju, sfery tradycyjnie wyjęte spod kurateli instytucji państwa, po drugie około 94% populacji Senegalu to muzułmanie, a po trzecie w kraju tym rełigia ma duży wpływ na stabilizowanie zachowań politycznych, a kwestie moralno-religijne stanowią podstawę dla kształtowania się podziałów socjopolitycznych. Można właściwie zaryzykować twierdzenie, że w Senegalu zostały ukształtowane dwie struktury patronażu. Jedna - „cywilna”, stworzona przez PSS, oparta przede wszystkim na wykorzystaniu struktur biurokratycznych państwa,
141