0157

Systemy partyjne współczesnego świata

Tzw. subregion Wspólnoty Karaibskiej obejmuje kraje wyspiarskie znacznie różniące się od pozostałych zarówno strukturą społeczną, jak i tradycją ewolucji kultu-rowo-historycznej. Duży wpływ na proces ewolucji systemu politycznego, jak już wspomnieliśmy, miała kolonialna tradycja brytyjska, której pozostałością jest m.in. stabilizacja w tym regionie politycznym dwupartyjnego systemu partyjnego. Przykładem mogą być zarówno dwa największe kraje wyspiarskie w tym regionie, Jamajka oraz Trynidad i Tobago, jak i mniejsze, m.in. Antigua i Barbuda, Bahamy, Barbados, Saint Christopher i Nevis czy Saint Vincent i Grenadyny.

Na Jamajce proces przemian demokratycznych rozpoczął się w 1944 r. „Silny” system dwupartyjny opiera się na rywalizacji dwóch partii politycznych, powstałych już wiatach 30. Chodzi o Ludową Partię Narodową (PNP), mającą charakter ugrupowania centrolewicowego, oraz Partię Pracy Jamajki 0LP), usytuowaną bardziej na prawo od PNP. Historia polityczna tego kraju to proces alternacji władzy między tymi dwoma ugrupowaniami. Np. wiatach 1962-1972 rządziła JLR a następnie do 1980 r. PNP. Lata 80. i 90. to znów regularna wymiana ekip rządzących, z tym że od 1989 r. władzę sprawuje PNP W wyborach w 1997 r. PNP zdobyła ponad 83% mandatów w izbie niższej parlamentu. Średnia wartość indeksu efektywnej liczby partii politycznych po 1945 r. wynosi 1,62, co może sugerować, że dwupartyjność regularnie przybiera formę asymetrycznej, a partia rządząca zdecydowanie dominuje w parlamencie. Podobny charakter mechanizmu rywalizacji przybrał m.in. na Bahamach, Barbadosie oraz Trynidadzie i Tobago. Średnia wartość indeksu efektywnej liczby partii oscyluje między 1,7 a 1,8. W tym ostatnim kraju proces strukturyzacji systemu partyjnego nie opiera się konfliktach klasowych, lecz raczej etnicznych.

Dość często cechą dwupartyjnej w zasadzie rywalizacji w państwach tego subregionu staje się zjawisko predominacji jednej z partii politycznych. Np. na Trynidadzie i Tobago konserwatywny Ludowy Ruch Narodowy (PNM) rządził nieprzerwanie do 1986 r., a w latach 1970-1976 kierował polityką państwa bez opozycji, gdyż Demokratyczna Partia Pracy zniknęła ze sceny politycznej. Poczynając od 1986 r., mechanizm rywalizacji nabrał cech zrównoważonego. W tymże roku PNP przeszedł do opozycji, a władzę przejęły gabinety koalicyjne - dość rzadkie zjawisko w tym subregionie. Z podobnym zjawiskiem predominacji jednej z partii politycznych w warunkach mechanizmu rywalizacji dwupartyjnej mamy obecnie do czynienia m.in. naAntigui i Barbudzie (Partia Pracy rządzi nieprzerwanie od 1984 r.) czy na Saint Vincent i Grenadynach (Nowa Partia Demokratyczna kieruje polityką rządu od 1984 r.). Występowało ono również na Saint Lucia do 1997 r. (rządziła Zjednoczona Partia Robotnicza) oraz na Dominice do 1993 r. (Partia Wolności Dominiki).

153