0175

Systemy partyjne współczesnego świata

konfliktu (poza układami parlamentarnymi) należy sięgnąć po wyjątkowe uprawnienia, gwarantujące zachowanie status quo. W wypadku Singapuru bardzo istotne znaczenie dla instytucjonalizacji schematów autorytarnych miało zadeklarowanie po 1965 r. tzw. „strategii przetrwania", po usunięciu tego kraju z Federacji Malajskiej. Liderzy PAP zaczęli propagować wśród ludności „mentalność oblężenia”, co oznaczało, że należy uruchomić wszystkie zasoby ekonomiczne i zdolności, by stworzyć potężną infrastrukturę gospodarczą, pozwalająca na zerwanie związków z Malezją. Musiało to znaleźć odbicie również w sferze polityki. Rząd otrzymał szczególne pełnomocnictwa, a jedną z zasad prowadzenia polityki stało się ograniczenie roli opozycji.

W Nepalu i Tajwanie bardzo długo funkcjonowały systemy partyjne z partią pre-dominującą. Jednak zdarzenia, które miały tam miejsce w ostatniej dekadzie XX wieku, nakazują ostrożność w ocenie mechanizmu systemu partyjnego, ale wcale nie przekonują, że dotychczasowy układ rywalizacji zniknął raz na zawsze. Dotyczy to zwłaszcza Nepalu, a w przypadku Tajwanu obserwujemy początki procesu erozji systemu partii (pre)dominującej, ale z ostatecznymi wnioskami należy się wstrzymać.

W Nepalu do 1994 r. dominowała jedna partia polityczna, która miała wyłączność na tworzenie gabinetów. Chodzi o Partię Kongresu Nepalskiego (NCP), ugrupowanie utworzone w 1947 r. Jednak od 1991 r. dał się zauważyć stopniowy proces słabnięcia pozycji NPC i kształtowania się układu dwóch silnych partii politycznych oraz trzeciej słabszej (trochę to przypomina system dwuipółpartyjny). Wydawało się, że ostateczny przełom nastąpił po wyborach w 1994 r., kiedy to NCP utraciła status ugrupowania dominującego w Izbie Reprezentantów na rzecz Komunistycznej Partii Nepalu - Zjednoczonych Marksistów-Leninistów (UML). UML nie zdobyli jednak większości absolutnej w parlamencie, co wykluczało stworzenie gabinetu czysto jednopartyjnego. Wiatach 1994-1999 powstawały więc gabinety koalicyjne oparte na współpracy NCP i Partii Narodow'o-Demokratycznej (RPP) łub UML i RPP. Po wyborach w 1999 r. sytuacja jakby wróciła do normy. Sukces odniosła NCR zdobywając absolutną większość w parlamencie. Powstał gabinet czysto jednopartyjny. Średnia wartość indeksu efektywnej liczby partii (w latach 1994-1999) wyniosła 2,4. Czekając na dalszy rozwój sytuacji w tym kraju, można stwierdzić, że niewykluczone jest pojawienie się rywalizacji dwubiegunowej, zresztą dość typowej dla tego regionu (zob. na ten temat w dalszej części rozdziału).

Na Tajwanie proces demokratyzacji rozpoczął się w połowie łat 80. i przybrał charakter zmian inicjowanych „z góry”. Rządzące elity polityczne podjęły działania

171