0084

Systemy polityczne współczesnego świata

sowaniem swoich decyzji w parlamencie. Konsekwencją tego może być impas polityczny w stosunkach legislatywa - egzekutywa. W takiej sytuacji prezydent zostaje zmuszony do tworzenia gabinetów koalicyjnych, zapraszając do nich reprezentantów partii politycznych, które kontrolują znaczny odsetek mandatów w parlamencie. Należy jednak pamiętać, iż te prezydenckie koalicje rządowe znacznie się różnią od koalicji w reżimach parlamentarnych. Choć uczestniczą w nich członkowie różnych partii politycznych (np. w Brazylii czy Boliwii), to jednak one jako instytucje nie odpowiadają za funkcjonowanie rządu. Taka odpowiedzialność spoczywa jedynie na prezydencie. Przedstawiciele tych partii mogą opuścić koalicję rządową, co i tak nie spowoduje jej upadku. Obecność w rządzie reprezentantów innych partii niż prezydencka wcale nie gwarantuje, że deputowani z tych ugrupowań poprą inicjatywy prezydenta na forum parlamentu. Jest to uzależnione m.in. od poziomu dyscypliny wewnątrz partii parlamentarnej, co z kolei jest konsekwencją spójności wewnątrzor-ganizacyjnej w partii jako całości. Np. partie brazylijskie czy kolumbijskie raczej nie należą do ugrupowań o zdyscyplinowanym charakterze i dlatego deputowani bardzo często zachowują się w sposób trudny do przewidzenia, a w efekcie parlamentarne poparcie dla prezydenta, nawet przez partie reprezentowane w rządzie, jest niestabilne.

Na koniec rozważań o funkcji rządzenia partii politycznej należy wskazać na inny jej aspekt, a mianowicie na fakt, iż strukturalnym i funkcjonalnym elementem tego procesu pozostaje instytucja opozycji, którą stanowią również partie (lub partia), gotowe do wzięcia udziału w alternacji władzy. Występowania opozycji w reżimach demokratycznych nie należy rozpatrywać jedynie w kategoriach instrumentu umożliwiającego kontrolę polityczną poczynań ekipy rządzącej. Jest to oczywiście bardzo ważny element strategii opozycji, która chętnie upublicznia debaty parlamentarne, prezentując przy okazji własne stanowisko w istotnych kwestiach problemowych. W demokracjach większościowych ukształtował się model „bezsilnej”, acz lojalnej opozycji, która, mając nikłe możliwości wpływania na decyzje rządzącej partii politycznej, występuje w roli reprezentanta niezadowolonej części elektoratu i cierpliwie czeka na swoją szansę. Jednak w demokracjach o nastawieniu konsensualnym, gdzie istnieje tradycja negocjowania kwestii problemowych w ramach szerokich koalicji politycznych, opozycja staje się niejednokrotnie strukturalnym elementem procesu podejmowania decyzji państwowych. Może o tym świadczyć chociażby schemat tworzenia tzw. gabinetów mniejszościowych. W tego typu strategii politycznej zostaje przyjęte jako pewnik, iż partie opozycyjne stanowią aktywny element struktury przetargów władczych, gdyż bez ich zgody gabinet mniejszościowy nie mógłby

80